د خصوصی سکتور اوچت غږ

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عمومي رئیس ښاغلي توکل "احمد یار"،  او د اتاق د عامل پلاوي رئيس ښاغلي سید زمان "هاشمي" د ولسي جرګې د (طبعي سرچېنو، ژوند چاپیرېال، انرژۍ ، اوبو او د اراضي) کمېسیون غونډه کې چې د دغه کمیسیون د رئیس ښاغلي جاوید جیحون په مشرۍ  جوړه شوې وه ګډون وکړ او د هایدرو کاربنونو او د نفت او ګازو د تنظیم ادارې په اړه یې د هېواد  خصوصي سکتور ننګونو په تړاو بحث وکړ او دغه کمېسیون سره یې خپل وړاندیزونه هم شریک کړل.

دغه غونډه کې د صنعت او سوداګرۍ وزارت نوماند او سرپرست ښاغلي نثار احمد غوریاني ، د کانونو او پطرولیم وزارت د پالېسۍ مرستیال او د نفتي توکو د تصدۍ رئيس هم ګډون درلود.
محترم "احمد یار" نفتي موادو او تجارتي توکو د تولید، صادراتو او وارداتو او بازار ته یې د عرضې برخه کې خبرې وکړې او دغه برخه کې یې د خصوصي سکتور د ونډې د غښتلتیا غوښتنه وکړه. نوموړي د جوازونو صدور، پالېسي جوړونې، کنټرول او نرخونو ټاکلو کې د یوې ادارې لخوا تمرکز او انحصار ستونزې جوړونکی وباله او غوښتنه یې وکړه چې دغه برخه کې ټول قوانین او پالیسي د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق سره په مشوره جوړې شي ترڅو عملي کیدل او پلي کیدل یې له ستونزو سره مخ نه شي.

د اتاق د عامل پلاوي رئیس ښاغلي "هاشمي" د نفت او ګازو قانون چې بعضې ادارو ته یې له حد زیات صلاحیتونه ورکړي او ځېنې نورې ادارې بیا بې واکه کړي دي، د پانګونې د نړیوالو اصولو او پرنسیپونو سره ټکر کې وباله زیاته یې کړه، چې دغه پروسې دوام د ګټو تضاد رامنځته کړی چې په پایله کې یې سوداګر او شرکتونه له پانګونې زړه تورې کړي او د اقتصادي ځوړ لامل به شي.

محترم جاوید "جیحون"، د اتاق د مشرتابه د نظریاتو او وړاندیزونو له اوریدو وروسته، ژمنه وکړه چې تر دې وروسته به د ولسي جرګې د (طبعي سرچېنو ژوند چاپیرېال، انرژۍ، اوبو او د اراضي ) کمېسیون، د سوداګرۍ او پانګونې اتاق نظرونه او وړاندیزونه په پام کې نیسي او د اړوند حکومتي ادارو چارواکو سره به یي هم شریکوي او هېواد کې د پانګونې د پراختیا په موخه د اتاق وړاندیزونو ته جدي پاملرنه وکړي.

همدا راز کمېسیون فیصله وکړه ترڅو، اړوند ادارې د دې موضوع په تړاو همغږي ډیره کړي او بېلابېلو  استازو تخنیکي کمېټه جوړه شي ، د هایدرو کاربنونو قانون( د نفت او ګاز قانون) او د هغې مختلفو اړخونو په تړاو په تخصصي توګه کار وکړي او د ګډ تفاهم لمخې یې کمېسیون ته راپور وړاندې کړي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مشرتابه پلاوي یو شمېر غړو د پاکستان د مرکزي پارلمان غړي ښاغلي " محمد یعقوب شیخ" او د هغه هېواد له سوداګریزې آتشه محترم "محمد یوسف" سره د اتاق د مدیره پلاوي د کار ریاست کې ولیدل.

په دغه لېدنه کې، د اتاق د محترم مدیره پلاوي لومړي مرستیال، "محمد یونس مهمند" د پانګونې مرستیال "سلطان محمد صافي" د اتاق د مدیره پلاوي د دارالانشآ مشر "خان محمد سرفراز"، د اتاق د مدیره پلاوي غړو"خانجان الکوزي"، "احمدضیأ عظیمي شینو زاده"، او"ضیأالدین اچکزي" د اتاق د عامل پلاوي ریاست پالېسۍ او تخنیکي مرستیال "شفیق الله عطایي"، "نظام الدین تاج زاده" او حاجي"عبیدالله" ګډون درلود.

په پېل کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق رهبرۍ ،ښاغلي " شیخ" ته ښه راغلاست وویل او د دواړو هېوادونو د سوداګرۍ او ټرانزیټ شته ستونزو په تړاو یې بحث وکړ.
د افغانستان د سوداګرۍاو پانګونې اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال، محمد یونس "مهمند" دغه ناسته کې وویل: د کرونا ویروس له خپریدو وروسته له پاکستان سره په سوداګرۍ او ټرانزیټ کې ستونزې زیاتې شوي دي، په داسې حال کې چې افغانستان تل هڅې کړې له پاکستان سره په سوداګرۍ او ټرانزیټ برخه کې ښې اړیکې ولري.

ښاغلي مهمند، د پاکستان د پارلمان له استازې وغوښل، چې د پاکستان له مسیر څخه د افغان سوداګرو لپاره په سوداګرۍ او ټرانزیټ کې لازمې اسانتیاوې برابرې کړې.
د اتاق د پانګونې مرستیال "سلطان محمد صافي" په پاکستان کې د هغو ستونزو یادونه وکړه چې  د افغان سوداګرو د توکو ټرانزیټ په وړاندې پېدا شوي او د دواړو هېوادونو د خصوصي سکتور تجارت او پانګونې د لیوالتېا د کموالي لامل شوي.

د اتاق د مدیره پلاوي غړي ښاغلي "خانجان الکوزي" د پاکستان د مرکزي پارلمان له غړي وغوښتل ترڅو، هلته د خپل حکومت سره د په تورخم، سپین بولدک او غلام خان ټرانزیټي دروازو کې اوسنۍ ستونزې مطرح او د ډیورنډ فرضې کرښې هغې غاړې ته د افغان سوداګرو د ټرانزیټي موټرو د بیځایه توقف مخنیوي کې همکاري وکړي.

د پاکستان د مرکزي پارلمان غړي ښاغلي " محمد یعقوب شیخ" د دواړو هېوادونو د سوداګرۍ او اړیکو د ارزښت په تړاو خبرې وکړې او ټینګار یې وکړ چې ډېر ژر به د افغان سوداګرو ستونزې به د خپل هېواد مربوطه حکومتي ادارو سره شریکې او د حل په موخه به یې هڅې وکړي.

نوموړي همدا راز، د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق له مشرتابه پلاوي او خصوصي سکتور وغوښتل، چې د (اپټا) تړون کې موجوده ستونزې مشخص کړې ترڅو، په بیا تمدید کې دا ستونزې تکرار نه شي.

دا نندارتون د ایران د نندارتونو شرکت او د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق په همکارۍ او د افغانستان او ایران د خصوصي سکتور په ملاتړ کابل کې ترسره شو.

دغه نندارتون کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عمومي رئیس ښاغلي "توکل احمدیار" ، د ایران هېواد لوړپوړي پلاوي او متشبثینو، د افغانستان د صنعت او سوداګرۍ وزارت سرپرست او نوماند وزیر"نثاراحمدغوریاني" د کابل ښاروال محترم داود سلطان زوی، د هېواد د ملي شورا استازو، د اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د اتاق د مدیره پلاوي مالي رئیس ښاغلي شیرین اغا سخي، د مدیره پلاوي غړو، ښاغلو خانجان الکوزي، ا‌ذرخش حافظي، سید جاوید برهان، ضیأالدین اڅکزي، احمدضیأ عظیمي شینوزاده او ګڼ شمېر سوداګرو او پانګه والو ګډون درلود.

په پېل کې د اتاق لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، ایراني میلمنو ته د ښه راغلاست ترڅنګ، د دواړو هېوادونو ترمنځ تاریخي اړیکو او مناسباتو په تړاو خبرې وکړې او د دې ډول نندارتونونو جوړول يي د تخنیکي، فني او ټکنالوجۍ د پراختیا لپاره ګټور وبلل.

په دې ناسته کې د صنعت او سوداګرۍ نوماند وزیر او سرپرست ښاغلي نثار احمد غوریاني، په افغانستان کې د سوداګرۍ شته فرصتونه ایراني مېلمنو ته تشریح کړل.
هغه وویل: افغانستان نه باید یوازې د نورو هېوادونو د محصولاتو مصرفي هېواد وي؛ بلکې داسې هڅې وکړي، چې داخلي تولیدات ورسره زیات شي.

 ښاغلي غوریاني ژمنه وکړه، چې په افغانستان کې د ایراني پانګوالو د پانګونې په صورت کې به دوی ته لازمې اسانتیاوې او له هغې جملې د ځمکې په برابرولو کې چې د پانګونې له لومړنیو اړتیاوو ګڼل کیږي، مساعد کړي.
 په کابل کې د ایران اسلامي جمهوریت سفیر ښاغلي بهادر امینیان هم د داسې نندارتونونو د جوړیدو او په اقتصادي اړیکو کې یې د ارزښت په اړه خبرې وکړې.
هغه د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې له خونې د دغه نندارتون په جوړیدو کې د همکارۍ او همغږۍ له کبله قدرداني وکړه.

همدا راز د ايران د انرژۍ (برق) وزارت مرستيال ښاغلي "حائري" د دغه نندارتون جوړيدو موخه له ټکنالوژۍ سره بلدتيا او د فن زده کولو په خاص توګه تخنيکي او فني تکنالوژۍ، زيربناء، حمل  او نقل تکنالوژۍ ليږد وباله او د افغانستان سرحدونو  کې تاسيسات چې د هغه هيواد لخوا د اقتصادي مناسباتو او فعاليتونو د پراختيا په موخه جوړ شوي،چې  بندرونو کې د اوسپنې پټلۍ، د بريښنا انرژي او نورو برخو کې يادونه  وکړه او د دغو همکاريو د دوام ډاډ يې ورکړ.

په دې مراسمو کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې د مدیره پلاوي غړي او د سوداګرۍ او صنایعو د سیمه ییزو اقتصادي همکاریو د سازمان( ایکو) رئیس ښاغلي آذرخش حافظي د دواړو هېوادونو د تاریخي او اقتصادي اړیکو په اړه خبرې وکړې.

نوموړي په افغانستان کې د پانګونې د موجودو بالقوه امکاناتو او سرشاره طبیعي سرچینو په اړه (چې کولای شي، د دواړو هېوادونو او سیمې اقتصادي وضعیت په مثبت ډول بدل کړي) معلومات وړاندې کړل او له ایراني پانګوالو څخه یې په افغانستان کې د پانګونې غوښتنه وکړه.

 د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې د عامل پلاوي رئیس سید زمان هاشمي د دغه نندارتون جوړیدل د سیمې او نړۍ په کچه د افغان محصولاتو او صادراتو لپاره مهم وباله او ټینګار یې وکړ، چې د سوداګرۍ او پانګونې خونه دې داسې نور نندارتونه هم د نړۍ په مختلفو سیمو کې جوړ کړي.
 
هغه دغه نندارتون بریالی وباله او له ایراني لوري یې وغوښتل، چې د چابهار بندر په مسیر کې د افغان سوداګرو د صادراتو د شته ستونزو په حل کې مرسته وکړي.

 کابل ښاروال محمد داود سلطانزوي او د بریښنا شرکت سلاکار ښاغلي هوشمند د ښارجوړونې او انرژۍ په برخه کې د شته برنامو په اړه معلومات ورکړل او ټینګار یې وکړ، چې په نندارتون له وړاندې شویو تولیداتو څخه د افغانستان د زیربنایي پروژو په عملي کیدو کې ګټه اخیستل کیدای شي.