د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند او د مدیره پلاوي پانګه اچونې مرستیال ښاغلي سلطان محمد صافي د رخت پلورونکو اتحاديي له رئیس ښاغلي حاجي عبید او یو شمیر نورو سوداګرو سره د لیدنې په ترڅ کې ددوی د شتو ستونزو او افغان سوداګرو ته د چین ویزو نه ورکولو په اړه خبرې اترې وکړی.
 
ښاغلي مهمند ګډونوالو ته د ښه راغلاست ویلو ترڅنګ، وویل "افغان سوداګرو ته د چین ویزې نه ورکول دوی د یو لړ ننګونو سره مخ کړي دي او ددی ستونزې د له منځه وړلو په موخه باید ژر تر ژره د چین سفارت او د نوموړي هېواد سوداګریز قونسل سره خبرې وشي."
 
ښاغلي مهمند د رخت پلورونکو اتحاديي رئیس او نورو سوداګرو سره ژمنه وکړه چې اتاق به ددوی دی ستونزې ته د پای ټکي کیښودلو په موخه یوه آنلاین ناسته د چیني مقاماتو، دولتي سکتور مسؤلینو، کابل کې د چین میشت سفیر، په چین کې میشت افغان سفیر او یو شمیر سوداګرو په ګډون ترسره او شتو ستونزو ته به د حل لارې چارې ولټوي.
 
ښاغلي صافي د دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګریزو اړیکو کې شته ستونزې تاید او زیاته يي کړه چې د کرونا ویروس د دواړو هېوادونو ترمنځ په سوداګریزو اړیکو خورا بده اغیزه کړی ده. ښاغلي صافي هیله څرګنده کړه چې د کرونا ویروس په له منځه تلو سره به د دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګریزې اړیکې یو ځل بیا غښتلې او د ویزو ستونزه به له منځه ولاړه شي.
 
ښاغلي حاجي عبید او نورو سوداګرو د چین له لوري افغان سوداګرو ته د ویزو نه ورکول جدي ستونزې بللو ترڅنګ، زیاته کړه چې د اوږدې مودې راهیسې د ۲۵۰ سوداګرو سوداګریز توکي په چین کې د ویزو نشتون له امله بند دي او تراوسه ددی ستونزې د له منځه وړلو په برخه کې هیڅ ګام نه دی پورته شوی.
 
دوی د خپلو خبرو په جریان کې وویل "موږ د خپلو ستونزو حل په موخه څو وارې د بهرنیو چارو وزارت له مسؤلینو سره اړیکې نیولي دي خو د هغوی کړنې بسنه نه کوي. موږ د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق هغو هڅو چې زموږ د ستونزو د له منځه وړلو په برخه کې یې ترسره کوي، د زړه له کومي ستاینه او مننه کوو".

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د ترکیی میشت افغان سوداګرو انجمن د پالیسۍ مرستیال ښاغلي سید معروف سادات سره د لیدنې په ترڅ کې د سوداګریزو اړیکو پراختیا او په افغانستان کې د پانګه اچوونې لپاره د پانګه اچوونکو هڅولو په اړه خبرې اترې وکړی.
 
په دی ناسته کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي مالي او اداري مرستیال ښاغلي میرویس هوتک او د نړیوالو اړیکو ډیپارټمنټ مسؤل هم ګډون درلود.
 
ښاغلي عطايي وویل "ترکیه په اقتصادي برخه کې تل دوست او همکار هېواد پاتی شوی دی او اړتیا ده چې دا سوداګریزې اړیکې لا پسې غښتلې کړی شي."
 
ښاغلي عطايي زیاته کړه "اوسمهال د افغانستان او ترکيي ترمنځ سوداګریزې اړیکی شتون لري خو د ستونزو څخه خالي نه دي او دی ته اړتیا ده چې په دی برخه کې لازمې آستانتیاوې رامنځته او شته ستونزې له منځه یووړل شي."
 
ښاغلي عطايي د خپلو خبرو په پای کې د ښاغلي سادات څخه وغوښتل ترڅو یوه داسې سوداګریزه ناسته کې چې د دواړو هېوادونو سوداګر پکې ګډون ولري، جوړه افغاني محصولات نندارې ته کیښودل شي.
 
ښاغلي سادات د ښاغلي عطايي خبرو تاییدولو ترڅنګ، وویل "موږ د ترکيي سوداګریزې آتشې سره د روان زیږدیز کال سپټامبر په ۱۵ د یوې سوداګریزې ناستې جوړولو په اړه خبرې کړي او د ترکيې سوداګریزې آتشې خپله موافقه څرګنده کړی ده."
 
د ښاغلي سادات په وینا په دی ناسته کې به په شتو ننګونو د برلاسي حاصلولو او فرصتونو څخه په سم ډول د ګټې اخیستو په اړه خبرې اترې وشي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګوې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د اتاقونو فدارسیون مسؤلینو، نړیوال اتاق، او د کارګرو اتاق غړیو په هغې ځانګړې ناسته کې چې د پانګه اچونې قانون کې د سمونو راوستلو په موخه يې د اتاقونو نظریات او وړاندیزونه راټولول ګډون وکړ.
 
ښاغلي عطایي وویل "ددی ناستې اصلي هدف د پانګه اچونې د ودې په موخه د خصوصي ادارو نظرونه او وړاندیزونه راټول دي."
 
ښاغلي عطايي زیاته کړه "که څه هم دغه قانون د پانګه اچونې د ودې په موخه رامنځته شوی، خو دا چې دغه قانون لا هم بهتر شي، لازمې آسانتیاوې رامنځته کړی شي، او ددی قانون په تعدیل کې خصوصي سکتور د مشرتابه رول ادا کړي، باید هر اړخیز او شامل بحثونه شي."
 
د اتاقونو فدراسیون او نورو اتاقونو مسؤلینو هم د پانګه اچونې د ودې او جلبولو، او د سوداګرۍ او پانګه اچونې په برخه کې د لا ډیرو آسانتیاوو رامنځته کولو په موخه خپل نظرونه او وړاندیزونه بیان کړل.
 
دوی د پانګه اچونې قانون پیچلې وباله او په ساده کولو یې ټینګار وکړ.
 
د ناستې په پای کې، د خصوصي سکتور استازیو د پانګه اچونې قانون غني کولو په موخه د خصوصي سکتور پراختیايي کمېټې (پرایسک) ناستې اړینې وبللې او زیاته يې کړه چې د نوموړي قانون سمونې او تعدیلات د پانګه اچوونکو په لاره کې د پرتو ننګونو د له منځه وړلو سبب ګرځي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د عامل پلاوي مالي او اداري مرستیال ښاغلي میرویس هوتک او د اتاق د صادراتو ډیپارټمنټ مسؤل د قیمتي او نیمه قیمتي ډبرو اتحاديي له رئیس ښاغلي نصیب عزیز بیک سره د لیدنې په ترڅ کې د قیمتي او نیمه قیمتي ډبرو صادرولو په برخه کې د نوې کړنلارې رامنځته کیدا وستایله.
 
ښاغلي عطايي د نوې کړنلارې ستایلو ترڅنګ، زیاته کړه "دغه کړنلاره کولی شي چې د قیمتي او نیمه قیمتي ډبرو صادرولو په برخه کې د ودې، په دی برخه کې د پانګه اچونې د جلب، د قیمتي ډبرو د قاچاق مخنیوي او د عوایدو د زیاتوالي سبب وګرځي."
 
ښاغلي عطايي زیاته کړه "مخکی له دی چې دغه کړنلاره جوړه کړی شي، قیمتي ډبرې به په غیر قانوني ډول استخراجیدلې او د هېواد څخه بهر به صادریدلې. د دغې کړنلارې عملي کول به د قیمتي ډبرو د غیر قانوني استخراج مخنیوي کولو ترڅنګ، د نړۍ په بازارونو کې دی محصول ته د ښه مارکیټ پیدا کیدو سبب ګرځي.
 
ښاغلي عزیز بیک د اتاق په همکارۍ د ټینګار کولو ترڅنګ، د قیمتي ډبرو صادراتو په برخه کې د نوې کړنلارې منځته راتګ یو نیک ګام وباله.
 
ښاغلي بیک وویل چې د دې کړنلارې په پلي کیدو سره به د قیمتي ډبرو استخراج او قاچاق مخه ونیول شي او دا پروسه به په قانوني ډول بهر ته صادره شي.
 
یو شمیر نورو ګډونوالو دا هم وموندله چې پروسه د نرخونو له مخې پیچلې ده او د مسلې د حل غوښتنه يي وکړه. دوی وايي چې دوی اروپایی او سیمه ییزو هیوادونو ته د صادراتو په برخه کې له ننګونو سره مخ وو، خو اوس دوی هیله لري چې د دې کړنلارې په بډایه کولو سره به د هیواد څخه بهر د قیمتي او نیمه قیمتي ډبرو صادرونکو ستونزې حل شي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د کار نړیوال سازمان کلنۍ ناسته کې په آنلاین ډول ګډون او د اتاق په استازیتوب يې خپل نظر څرګند کړ.
 
ښاغلي عطايي د کار نړیوال سازمان سره د اتاق لرغوني غړیتوب په اړه د خبرو کولو ترڅنګ، د خصوصي سکتور فعالیتونو په وړاندی شته ننګونې په لاندی ډول بیان کړې:
• د نړیوال بانک احصایې پر بنسټ، افغانستان په اوسط ډول ۳.۲ سلنه نفوس لري، پداسې حال کې چې لویې ننګونې د دې لامل شوي چې په وروستیو کلونو کې د هیواد په ناخالصو کورنيو تولیداتو کې د پام وړ کموالی چې ۱.۵ سلنه ته رسیږي رامینځته شوی
• په تیرو څو کلونو کې په هیواد کې د بیکارۍ کچه ښه حالت کې نده، ځکه چې له ۲۰۱۰ څخه تر ۲۰۲۰ زیږدیز کال پورې د افغانستان ۱۱.۱۶ سلنه وګړو د بیکارۍ اوسط تجربه کړی.
• هر کال په منځنۍ توګه ۴۰۰ زره د کار وړ افغانان د کار بازار ته ننوځي، پداسې حال کې چې د کار لپاره غوښتنه د ارقامو په پرتله خورا ټیټه ده
• له ۲۰۰۲ م زیږدیز کال راهیسې شاوخوا ۵ ملیونه او ۳۰۰ زره وګړي بیرته هیواد ته راستانه شوي، پداسې حال کې چې شاوخوا یو ملیون هر کال د خراب امنیت له امله بې ځایه کیږي
• د وګړو په پرتله د کارموندنې نرخ نږدې ٪ ۴۲.۵ښیې، کوم چې په هیواد کې کار کولو کې د ښکیلو خلکو ټیټه کچه په ګوته کوي
• ۷۷ سلنه افغانان په کلیوالي سیمو کې ژوند کوي او ډیری یې لومړنۍ زیربناوې نلري، پداسې حال کې چې نږدې ۲۱ سلنه یې په خورا غربت کې ژوند کوي، په تیرو کلونو کې د اصلي کورنيو ناخالصو تولیداتو وده د تیر کال په پرتله د پام وړ کمه شوې ده
• د تخنیکي او مسلکي کارکونکو، د ټیکنالوژۍ او ماشینري په برخو کې متخصص پرسونل نشتون، سیاسي، اقتصادي او ټولنیز غیر صحي وضعیت او د کوویډ - 19 ویروس ناروغي پورتني حالت کې اضافه کړې
ښاغلي عطايي هغه فرصتونو ته په لاندی ډول اشاره وکړه چې د کار نړیوال سازمان، د افغانستان حکومت او په هیواد کې د ټولنیزو شریکانو د ګډو هڅو په پایله کې له 2002 وروسته بیرته پیل شوي:
• په هیواد کې د سواد کچه په ۱۹۷۹ کې له ۱۸.۲ سلنې څخه په تیرو کلونو کې ۵۵ سلنې ته لوړه شوې
• د هیواد خصوصي سکتور لخوا د پانګوونې او کاري کچې زیاتوالی
• په افغانستان کې د کار ښه پروګرام تطبیق (۲۰۱۸-۲۰۲۰) زیږدیز کال د درې اړخيزې همکارۍ یوه ترټولو ستره لاسته راوړنه ده
• د کارګرانو د عالي شورا تاسیس او فعالیت
• د کوچنيو او منځنیو تصدیو وده
• د نړیوال کار کنوانسیونونو کې د افغانستان ګډون لاسرسی او په هیواد کې د ماشومانو د کار کمولو ته پاملرنه
 
ښاغلي عطایي خپلو ټولنیز شریکانو ته د افغانستان لپاره د مناسب کاري وضعیت او د کار بازار رامینځته کولو لپاره د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق همکارۍ ډاډ ورکړ او ژمنه يې وکړه چې د کار نړیوالو معیارونو سره سم به په هېواد کې د کار مناسب چاپیریال رامنځته کړي

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي سوداګریز مرستیال ښاغلي خیرالدین مایل احمدي د ازبیکستان هېواد زر آکسیجن لرونکو مرستندویه ډبو تسلیمولو مراسمو کې چې د ولایت په مقام کې ترتیب شوي ول، ګډون کولو ترڅنګ، د هغه هېواد څخه ددی په وخت مرستې ستاینه وکړه.
 
ښاغلي احمدي وویل "دا چي د کرونا ویروس دریمي څپې اکسیجن ته د خلکو او روغتونونو اړتیا لا پسې زیاته کړې او په داسې یوې مرحله کې د ازبیکستان هېواد د افغانستان سره د اکسیجن په برخه کې مرسته کوي، موږ د زړه له کومي ددی مرستي قدارداني او ستاینه کوو."
نوموړي زیاته کړه "که د ازبیکستان دولت د اکسیجن ډبو صادرولو اجازه ورکړي، افغان سوداګر حاضر دي چې ویپلوري او د هېواد روغتونونو په لاس کې يې ورکړي."

مقالات دیگر...