د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د ځمکني ټرانسپورټ نړیوال کنفرانس کې چې د روان کال د سپټمبر میاشتې په ۲۶-۳۰ نېټه د ازبکستان په تاشکند او سمرقند ښار کې جوړ شو او د منځنۍ اسیا، منځني ختیځ او د جنوبي اسیا د هېوادونو د خصوصي سکتورونو یو شمیر غړیو هم پکی ګډون درلود، ګډون، وینا او د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق استازیتوب وکړ.  

په یاد کنفرانس کې د اتاق د ټرانسپورټ کمېټې مرستیال او د بامیانو ولایتي اتاق رئیس ښاغلي لطف الله امیني او د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د تیر ډیپارټمنټ مسؤل ښاغلي غلام رحمن نبي زاده هم د ګډون ترڅنګ، د ټرانسپورټ او ټرانزیټ برخه کې د شته ننګونو او ستونزو په اړه خبرې اترې وکړې.

ښاغلي عطايي د منځنۍ اسیا او جنوبي اسیا د هېوادونو ترمنځ د پله په توګه د هېواد د ترانزیتي موقعیت د تشریح کولو په ترڅ کې د شته فرصتونو، ترانزیتي او ترانسپورتي ستونزو، په ترانسپورتي برخه کې د ظرفیتونو د لوړولو او د شته ستونزو د حل په اړه خبرې وکړې.
دغه راز د ځمکني نړیوال سازمان له عمومي رئیس ښاغلي امبرټو دی پییرټو او د ازبکستان د (ایرکوز) ادارې له رئیس ښاغلي سنجر پولو سره د ډیجیټل تیر لاندې د لومړۍ آزمایښتي کارګو د لیږد په اړه د یو اړخیزو ناستو په ترڅ کې د افغانستان او ازبکستان ترمنځ د سیستم، له یاد سازمان څخه د تخنیکي همکاریو د ترلاسه کولو او د ټرانسپورټي شرکتونو د معیاري کولو لپاره د ظرفیت لوړونې د پروګرامونو پر پیل هر اړخیز بحث وکړ او په دې برخه کې یې د پرېکنده همکارۍ ژمنه وکړه.

په دې کنفرانس کې د ځمکني ټرانسپورټ نړیوال سازمان او د ازبکستان د ایرکوز ادارې ژمنه وکړه چې په نږدې راتلونکي کې به د افغانستان خصوصي سکتور او د افغانستان ګمرکونو ته د روزنیزو ورکشاپونو په جوړولو سره د ځمکني ترانسپورت رواجولو برخه کې همکاري وکړي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي نړیوالو اړیکو رئیس ښاغلي انجنیر سید جاوید برهان او د عامل پلاوي رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د (Human Stem Cells) انسټیټیوټ د بهرنیو اړیکو مسؤل ښاغلي ولاد میر سپسي سره د لیدنې په ترڅ کې، د روغتیا سکتور کې شته ستونزو، د درملو کمښت، په دولتي روغتونونو کې د معیاري خدمتونو نشتوالي او د روغتیا سکتور ښه والي برخه کې د خصوصي سکتور رول په اړه خبرې اترې وکړې.

ښاغلي عطايي د اتاق له لارې د هېواد عامه روغتونونو سره د (Human Stem Cells) انسټیټیوټ له لوري د درملو او واکسینونو ویشل وستایل او زیاته يي کړه " موږ د درملو د کمښت او د دولتي روغتونونو لپاره د معیاري خدماتو په وړاندې کولو کې له دې انسټیټیوټ څخه د لا زیاتې مرستې غوښتنه کوو."

ښاغلي برهان د روغتیا په برخه کې د خصوصي سکټور پر اهمیت د ټینګار په ترڅ کې وویل "د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د خصوصي سکتور او دولتي ادارو ترمنځ د پله په توګه کار کوي ترڅو خلکو ته د روغتیايي خدمتونو د عرضې په ښه کولو کې مرسته وکړي."
نوموړي ژمنه وکړه چې د لا ډیرې همغږۍ په موخه به د (Human Stem Cells) انسټیټیوټ او عامې روغتیا وزارت مسؤلینو ترمنځ د ناستې لپاره زمینه برابره کړي.

ښاغلي ولاد میر سپسي ژمنه وکړه چې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق له لارې به د (Human Stem Cells) انسټیټیوټ له عامې روغتیا وزارت سره په بېلابېلو سکتورونو کې د څو ملیونو دوز واکسین او د روغتیا سکتور د اړتیا وړ درملو په برخه کې مرسته وکړي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق بهرنیو هېوادونو ته د هوايي دهلېز له لارې د صادراتو د زیاتوالي په موخه د صنعت او سوداګرۍ وزارت او نورو اړوندو دولتي ادارو په همکارۍ د هوايي دهلېز له لارې د صادراتو بهیر بېرته پیل کړ.
په همدې موخه د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق، کام ایر هوايي شرکت او د افغانستان د جلغوزيو ملي اتحادیې ترمنځ د همکارۍ درې اړخیزه هوکړه لیک د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د لومړي رئیس ښاغلي محمد یونس مهمند، د یاد اتاق مدیره پلاوي مالي رئیس شیرین اغا سخي، د عامل پلاوي رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د مدیره پلاوي غړیو هر یو ښاغلي خان جان الکوزي او ضیاالدین اڅکزي، د جلغوزیو د ملي اتحادیې رئیس ښاغلي دلدار ځدراڼ او د کام ایر هوايي شرکت سوداګریز ریاست مرستیال ښاغلي سهراب امیني په حضور کې لاسلیک شو.  

ښاغلي مهمند د هوايي دهلېز له لارې چین ته د جلغوزیو د لېږد بهیر هرکلی وکړ او ویې ویل "د سوداګرۍ اتاق تل هڅه کوي چې د صادراتو د زیاتوالي په موخه د هېواد خصوصي سکتور وهڅوي څو د کورنیو سرچینو او هوايي شرکتونو څخه ګټه پورته کړي.

نوموړي همدارنګه د جلغوزيو د صادرونکو د هڅو او د کام ایر هوايي شرکت د ښو همکاریو یادونه وکړه او زیاته يي کړه "د افغانستان د صادراتي توکو په مناسبه بیه نورو هیوادونو ته د لیږد په برخه کې د کام ایر شرکت د دوامداره همکاریو له امله مننه کوو."

دغه هوکړه لیک  ښاغلي عطايي، سهراب امیني او ښاغلي دلدار ځدراڼ لاسلیک کړ.

د يادونې وړ ده، چې د ياد شوي هوکړه ليک له مخې، د کابل – دوبۍ او دوبۍ – شانګهاى د هوايي دهلېز له لارې د هر کيلو جلغوزيو انتقال بیه ٣،٥ امريکايي ډالره و ټاکل شوه.

همدا راز د اتاق او کام ایر تر منځ د پخواني لاسلیک شوي هوکړه لیک له مخې، له کابل څخه ډیلي ته د هوايي دهلیز له لارې د یو ټن څخه د في کیلو صادراتي توکو (د زعفرانو پرته) لیږد یو ډالر او له کابل څخه دوبۍ ته ۱.۵ ډالره لګښت لري.

د "حاجي ګل آغا پرواني خیریه بنسټ" د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي سوداګریز مرستیال ښاغلي خیرالدین مایل احمدي تر ریاست لاندی او د اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د دارلانشاء رئیس ښاغلي خان محمد سرفراز باز، د مدیره پلاوي غړیو هر یو ښاغلي خان جان الکوزي او احمد ضیاء عظیمي شینوزاده، حکومتي چارواکو او د خصوصي سکتور غړیو په حضور کې د پروان ولایت په مرکز کې پرانستل شو.

ښاغلي مهمند د دغه بنسټ د دفتر د پرانستلو په مراسمو کې په تیرو کلونو کې د پروان ولایت له خلکو او د هیواد په نورو ولایتونو کې له اړو خلکو سره د دغه بنسټ د اغیزمنو، ګټورو فعالیتونو او بشردوستانه مرستو د ستاینې په ترڅ کې وویل چې، دغه دفتر د پروان ولایت له اړمنو خلکو سره د مرستې په موخه د لا ډیرې همغږۍ رامنځته کولو برخه کې اړین رول لوبولی شي.   

ښاغلي مومند زیاته کړه  "د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق او مشرتابه پلاوي يي تل هڅه کړې چې د پیسو د لیږد له ستونزو سره سره په ټول هیواد کې له اړمنو سره په ځانګړې توګه په نازکو او سختو شرایطو کې خامو موادو او خوراکي توکو ته د خلکو د اړتیاوو د پوره کولو لپاره دوی ته یاد مواد په مناسبه او ارزانه بیه برابر کړي او هڅه کوي چې په مختلفو لارو خلکو ته د کار زمینه برابره کړي."

ښاغلي خیرالدین مایل احمدي د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مشرتابه او د حکومت نورو لوړ پوړو چارواک ته د ښه راغلاست ویلو ترڅنګ، وویل  "موږ تل هڅه کوو چې د اړمنو لاسنیوی وکړو او د هغوی لپاره د مرستې او همکارۍ زمینه برابره کړو."

نوموړي زیاته کړه چي د "حاجي ګل اغا پرواني خیریه بنسټ" د مرستو د ویش معیار د اړو کسانو، توکم، دریځ او یا د ټولنې د یوې ځانګړې طبقې لپاره نه دی، بلکې د هیواد د خلکو سخته اړتیا د دې مرستو د ویش معیار دی. له همدې امله ما وغوښتل چې د مرستو بهیر د همدی دفتر له لاري ښه اداره کړو او دا پروسه معیاري کړو.

ښاغلي مایل زیاته کړه "موږ د تېر په څېر د هېواد په ټولو ولایتونو کې د مرستو رسولو بهیر ګړندی کوو او نه یوازې له خلکو سره مرسته کوو، بلکې غواړو د خپلو اوسنیو پروګرامونو له لارې خپلو ګرانو هېوادوالو ته د کار زمینه هم برابره کړو."

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د اقتصادي همکاریو سازمان (ECO) د سوداګرۍ او صنایعو خونې د رئیسانو په غونډه کې چې د ایران د سوداګرۍ، صنایعو، کانونو او کرنې اتاق تر ریاست لاندی د دغه سازمان د ۲۰۲۵ زیږدیز کال د منشور د د تحقق په موخه په آنلاین ډول جوړه شوې وه، ګډون او وینا وکړه. او د ایکو د غړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ د اسانتیا او پراختیا لپاره یې د دغې غونډې ترسره کول خورا مهم وبلل.

ښاغلي عطايي د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق په استازیتوب خبرې وکړې او د ایکو د سوداګرۍ او صنایعو خونې د اجرایوي کمیټې د لومړۍ غونډې د ترسره کیدو ستاینه یې وکړه او د ایکو له ټولو غړو هیوادونو څخه یې وغوښتل چې د ECO غړو هیوادونو ترمنځ د سوداګرۍ پراختیا په برخه کې د همکارۍ کچه لوړه کړي.

ښاغلي عطايي زیاته کړه "د افغانستان د سیاسي نظام په بدلون سره امنیت تامین شوی او د پانګونې فرصتونه رامنځته شوي دي." نوموړي د خپلو خبرو په دوام کې وویل، د تېر کال په پرتله د سیمې او نړۍ هېوادونو ته د توکو او محصولاتو په صادراتو کې د پام وړ زیاتوالی راغلی او دا لړۍ دوام لري.

ښاغلي عطايي هيله څرګنده کړه، چې د ایکو د اقتصادي همکاريو سازمان د سوداګرۍ او صنايعو خونې د غړو هېوادونو په همکارۍ به د غړو هېوادونو ترمنځ د همغږۍ د رامنځته کولو لپاره لا زياتې زمينې برابرې شي. تر څو موږ وکولای شو د دغو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ او پانګونې بهیر پیاوړی او ګړندی کړو.

په دې کتنه کې چې د ایران د سوداګرۍ خونې په کوربه توب د ویډیو کنفرانس له لارې ترسره شوه، ګډونوالو هر یو په جلا جلا توګه د ایکو سازمان د ۲۰۲۵ کال د منشور په برخه کې د پرمختګونو په اړه خبرې وکړې او د ایکو سازمان د غړیو هېوادونو سوداګرو او پانګوالو لپاره یې د همکاریو په رامنځته کولو ټینګار وکړ.

په اباسین ځدراڼ او احمدي سوداګریز مرکزونه چې په کابل کې د جامو د پلورلو یو له سترو مارکېټونو څخه بلل کېږي، تېره ورځ د ناڅرګند لامل له امله اور ولګېد چې له امله یې د دغو مرکزونو څښتنانو او پلورونکو ته ډېر مالي زیانونه واوښتل.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق خبریال او تحقیقاتي ټیم د اورلګېدنې له سیمې څخه د لیدنې کولو ترڅنګ، له عیني شاهدانو سره مرکې کړي چې د هټیوالو او د اور وژنې مسؤلینو په وینا ددی اورلګیدنې اصلي لامل تراوسه څرګند نه دی لیکن له بده مرغه د یادو سوداګریزو مارکیټونو او پکی د هټیوالو ډیر شمیر سوداګریز توکي سوځیدلي دي.

د دغې اورلګېدنې په باره کې د درېيمې امنيتي حوزې امر د اتاق خبريال ته معلومات ورکړل او زیاته يي کړه "په احمدي سوداګریز مرکز کې څه باندې درې سوه د جامو دوکانونه وو، چې له دې جملې څخه ٣٦ هټيو ته زيان نه دى اوښتى او پاتې نور په بشپړه او یا هم په نیمه توګه ويجاړ شوي دي."
نوموړي همدا راز زیاته کړه چې، د اباسین ځدراڼ سوداګریز مرکز له پورتنۍ پوړ څخه اور ولګېد او ژر تر ژره د اور وژنې کارکوونکي راورسېدل او نورو کورونو ته یې د اور د خپرېدو مخه ونیوله.

د اباسین ځدراڼ او احمدي سوداګریز مرکزونه د کابل په لوېدیځ کې مهم سوداګریز مرکزونه بلل کېږي، چې هره ورځ زرګونه کسان د خپلو توکو د پېرلو لپاره ورځي. د يادونې وړ ده، چې څه موده وړاندې هم د اباسين ځدراڼ مارکېټ د اور لګېدنې له امله سوځیدلی وه.

مقالات دیگر...