د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي حاجي محمد یونس مهمند، د مدیره پلاوي د پانګه اچوونې مرستیال ښاغلي سلطان محمد صافي، د مدیره پلاوي د دارلانشاء رئیس ښاغلي خان محمد سرفراز باز، د مدیره پلاوي د نړیوالو اړیکو رئیس ښاغلي انجنیرسید جاوید برهان، د مدیره پلاوي غړي ښاغلي خان جان الکوزي او حکومتي چارواکو د چینايې سوداګریزو شرکتونو له مسؤلینو سره د سوداګریزو او پانګه ایزو اړیکو پراختیا په موخه آنلاین غونډه وکړه.

ښاغلي مهمند وویل "افغانستان د چین سره ډیرې پخوانۍ او دوستانه اړیکې لري. موږ د چین هیواد اړونده چارواکو څخه په خورا درنښت هیله کوو چې افغان سوداګرو ته د ویزې ورکولو په برخه کې لازمې آسانتیاوې رامنځته کړي. افغان سوداګر لیوال دي چې په افغانستان کې د برښنا، کور جوړونې، د معدنونو استخراج او سرک جوړونې په برخو کې د چینايې پانګه اچوونکو سره یو ځای ګډه پانګه اچونه وکړي."

د جون جینګ آزادې سوداګریزې سیمې مسؤل او ددی آنلاین غونډې برابرونکي ښاغلي هو د پریزنټیشن له لارې په جون جینګ سیمه کې پانګه اچوونه او د بارتر سوداګري تشریح کړه او د افغان سوداګرو او پانګه اچوونکو څخه يې وغوښتل چې په دی برخه کې د چینایانو له تجربو څخه ګټه واخلي.

ښاغلي صافي په افغانستان کې د ګډو سوداګریزو فرصتونو او د چین هیواد اغیزمنتیا په دی پانګه اچوونو کې څرګنده او د افغان سوداګرو لیوالتیا ته يې په دی برخه کې اشاره وکړه.

ښاغلي برهان د افغانستان او چین ترمنځ شتو سوداګریزو اړیکو او فرصتونو ته د اشارې کولو تر څنګ وویل چې افغان سوداګر لیوال دی تر څو افغاني محصولات چین ته صادر او د چین څخه برښنايې توکي او کمپیوټرونه وارد کړي.

ښاغلي خان جان الکوزي د دواړو هیوادونو سوداګرۍ په لوړتیا کې د اوسپنې پټلۍ لارې رول اړین وباله مګر وی ویل چې د کراچۍ بندر په نسبت له دی لارې د توکو انتقال قیمته پریوځي. نوموړي د ګاونډیو هیوادونو دا کار چې افغاني تولیدات لکه جلغوزه، زعفران او تالک چې د پروسس څخه وروسته يې په خپل نوم چین ته صادروي وغنده او زیاته يې کړه "که چیرې چینایان په افغانستان کې د افغاني تولیداتو د پروسس په برخه کې پانګه اچوونه وکړي، نو افغان سوداګر کولی شي چې خپل محصولات په مستقیم ډول چین ته صادر کړي."

د غونډې په پای کې ښاغلي خان محمد سرفراز باز د ګډې پانګه اچوونې، د ټرانسپورټ په برخه کې د لازمو آسانیتاوو رامنځته کولو او د پیسو انتقال په ستونزو د خبرو کولو تر څنګ د دواړو هیوادونو له اړونده چارواکو څخه وغوښتل چې په دی برخو کې دی کوټلي ګامونه پورته کړي.

د یادو ستونزو د له منځه وړلو په موخه، نوموړي  د دواړو هیوادونو د اړونده چارواکو په پرله پسې غونډو کولو ټینګار وکړ.       

د زراعت، مالدارۍ او اوبو ورکونې وزیر ښاغلي ډاکټر انورالحق احدي، د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل رئیس ښاغلي سید زمان هاشمي، دولتي چارواکو، د خصوصي سکتور، تولیدي، صنعتي او سوداګریزو شرکتونو استازیو د افغان زعفرانو په ځانګړي نندارتون کې چې په کابل کې په لاره اچول شوی وه، ګډون وکړ.

ښاغلي احدي وویل چې په روان لمریز کال کې ۲۱ ټنه زعفران تولید شوي دي او دغه وزات ژمن دی چې په راتلونکي کال کې به د زعفرانو په کیفیت، پروسس، بسته بندۍ او زیاتوالي په برخو کې کار وکړي.

ښاغلي هاشمي د زعفرانو د زیاتوالي په اړه د خبرو کولو ترڅنګ؛ د زعفرانو تولیدي شرکتونو څخه د زعفرانو د معیاري بسته بندۍ په تړاو مننه وکړه او هغوی يې دی ته وهڅول چې په دی برخه کې لاډیرې هلې ځلې وکړي. نوموړي افغانستان ته د ایراني زعفرانو قاچاق په اړه اندیښنه څرګنده او زیاته يې کړه چې دا کار د افغاني تولیداتو په کیفیت باندی خورا ناوړه اغیزه لري.

نوموړي د زراعت، ماليې، صنعت او سوداګرۍ وزارتونو څخه وغوښتل چې د اندونیزیا، مالیزیا، اروپايې او امریکايې هیوادونو ته د افغان زعفرانو صادرولو په برخه کې لازمې آسانتیاوې رامنځته کړي.

ښاغلي هاشمي زیاته کړه "په افغان صادراتو باندی د کرونا ویروس د ناوړه اغیزو سره سره، خصوصي سکتور هڅه کړی چې د صادراتو په ټپه ودریدو مخه ونیسي. موږ د روان لمریز کال په لمړۍ ربع کې ۴۰ میلیونه ډالر، د دریمې ربع تر رارسیدو پوری ۸۰۰ میلیونه ډالر او تمه ده چې د روان لمریز کال تر پایه زموږ د صادراتو کچه تر یو میلیار ډالرو پوری ورسیږي. پاکستان او هندوستان ته د افغان تازه میوو او سبزیجاتو صادرول زموږ د صادراتو ډیره برخه جوړوي."

د سوداګرۍ او صنعت وزارت د مالي او اداري عمومي ریاست سرپرست ښاغلي محمد مصطفی مجیدیار وویل چې دوی د افغان تولیداتو په ځانګړې توګه افغان زعفرانو ته د بازار موندنې په موخه منظمې طرحې جوړې کړي او د سوداګریزو څانګو سره يې شریکې کړې هم دي.

په دی نندارتون کې د افغانستان د لراوبر څخه ۴۰ سوداګریزو، صنعتي او تولیدي شرکتونو خپل محصولات نندارې ته کیښودل.   

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د مدیره پلاوي لمړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د سوداګرۍ او صنعت وزیر ښاغلي نثار احمد فیضي غوریاني، د ګمرکونو عمومي رئیسې آغلې آمنه احمدي، حکومتي چارواکو او د خصوصي سکتور غړیو د ګمرکونو نړیوالې ورځې په لمانځ غونډه کې د ګډون تر څنګ د هیواد په ګمرکونو کې د سوداګرو د شتو ستونزو په اړه خبرې وکړی.

ښاغلي غوریاني په اقتصادي لوړتیا او د کورنیو عوایدو په زیاتوالي کې د ګمرکونو رول اړین وباله او زیاته يې کړه چې د سوداګرۍ او صنعت وزارت تل هڅه کوي چې د ماليې وزارت او خصوصي سکتور سره د ګډې همکارۍ او همغږۍ په پایله کې د سوداګرو شتو ستونزو ته د پای ټکې کیږدي او د هیواد په ګمرکونو کې لازمې آسانتیاوې رامنځته کړي.

ښاغلي مهمند ګډونکوونکو ته د نړیوالې ورځې په تړاو مبارکي وویله او د دولتي عوایدو په زیاتوالي او با کیفیته توکو واردولو په برخه کې يې د ګمرکونو رول اړین وباله. نوموړي زیاته کړه چې د هیواد په ګمرکونو کې شته اداري فساد د اقتصادي پیاوړتیا، دولتي عوایدو زیاتوالي او قانوني سوداګرۍ مخه نیسي.

ښاغلي مهمند وویل "که چیرې د هیواد په ګمرکونو کې وړ، ژمن او پاک خلک وګمارل شي، نه یواځې داچې د اقتصادي پیاوړتیا سبب ګرځي بلکه د بی کیفیته توکو د واردیدو مخه هم نیسي. موږ د اداري فساد د له منځه وړلو او قانوني سوداګرۍ رامنځته کولو په برخه کې هر ډول همکارۍ کولو ته ژمن یو."

په دې غونډه کې حکومتي چارواکو هم د اړونده موضوعګانو په اړه خبرې وکړی او د خصوصي سکتور غړیو هم خپل نظرونه او وړاندیزونه مطرح کړل.    

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل رئیس ښاغلي سید زمان هاشمي، د خصوصي سکتور، دولتي ادارو، سوداګریزو، صنعتي او تولیدي شرکتونو او نړیوالو مؤسسو استازیو د چهار شنبه په ورځ د سلواغې په ۸مه د افغانستان د سوداګرۍ او صنعت وزیر ښاغلي نثار احمد فیضي غوریاني تر ریاست لاندی جوړه شوې غونډه کې ګډون وکړ او د سوداګرۍ د لاښه والي په موخه يې یو کاري ګروپ رامنځته کړ.

ښاغلي غوریاني وویل "د کرونا ویروس په نړۍ او په ځانګړې توګه په افغانستان کې د خلکو په ټولنیز ژوند باندې د منفي اغیز درلودلو تر څنګ؛ ټول سوداګریز، اقتصادي، صنعتي او ټرانزیټي فعالیتونه په ټپه ودرول."

ښاغلي غوریاني زیاته کړه "د افغانستان د سوداګرۍ او صنعت وزارت د خصوصي سکتور د پراختیا، فرصتونو پیژندلو او ننګونو ته د حل لارو پیداکولو په موخه کاري ګروپ رامنځته کړ."

ښاغلي هاشمي په سختو کرونايې حالاتو کې د ښاغلي غوریاني څخه د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق سره د هغه د همکاریو، د خصوصي سکتور د ستونزو د له منځه وړلو، د لازمو آسانتیاوو رامنځته کولو او د سیمې هیوادونو سره د ټرانزیټي ننګونو د له منځه وړلو په تړاو ستاینه وکړه.

ښاغلي هاشمي په بهرنیو هیوادونو کې افغاني محصولاتو ته د بازار موندنې ټینګار تر څنګ؛ د ماليې، زراعت، سوادګرۍ او صنعت وزارتونو څخه وغوښتل چې د سیمې او نړۍ په کچه د ټرانزیټ په برخه کې آسانتیاوې رامنځته کړي. نوموړي د سوداګرۍ د پراختیا، اقتصادي لوړتیا او پانګه اچوونو په برخه کې د خصوصي سکتور او اړونده حکومتي ادارو ترمنځ همغږي اړینه او الزامي وبلله.

دغه کاري ګروپ به د سوداګرۍ او صنعت وزارت تر مشرتابه لاندی د خصوصي سکتور، مالي ادارو، وزارتونو، دولتي او نړیوالو ادارو استازیو سره هره میاشت په باقاعده ډول ناستې کوي او عالي اقتصادي شورا ته به راپور ورکوي.

د سوداګریزو، صنعتي او تولیدي شرکتونو استازیو وویل "زموږ د فعالیتونو څخه ملاتړ د کورنیو تولیداتو او صادراتو د کچې لوړیدا سبب ګرځي."

نړیوالو او تمویل کوونکو ادارو وویل چې دوی به د افغانستان د سوداګرۍ او صنعت وزارت، خصوصي سکتور او هغو شرکتونو سره چې د کرونا ویروس له امله زیانمن شوي دي؛ مالي او تخنکي مرستې وکړي.

دغه کاري ګروپ به د هیواد په پنځو اقتصادي، سوداګریزو او صنعتي زونونو کې د قالینو، زعفرانو، کشمیره، قیمتي او نیمه قیمتي کاڼو په سکتورونو کار وکړي او د تولید کچې لوړیدا، بسته بندۍ او صادراتو د زیاتوالي په برخه کې به لازمې آسانتیاوې رامنځته کړي.   

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي حاجي محمد یونس مهمند، د اتاق عامل رئیس ښاغلي سید زمان هاشمي، د اتاق د پالیسۍ او تخنیک مرستیال ښاغلي شفیق الله عطايې او یو شمیر سوداګرو په حضوري ډول او د استرالیا لپاره د افغانستان سفیر ښاغلي وحیدالله ویسي، د اندونیزیا لپاره د افغانستان سفیر ښاغلي فیض الله ذکي، سوداګرو او یو شمیر اقتصادي کارپوهانو په آنلاین ډول د بارتر اقتصاد پیژندنې په موخه لمړنۍ آنلاین ناسته کې د ګډون ترڅنګ خپل نظرونه څرګند کړل.

ښاغلي هاشمي ګډونکوونکو ته د ښه راغلاست ویلو ترڅنګ وویل "افغانستان په بارتر اقتصاد کې تجربه لرونکی هیواد دی او بارتر اقتصاد باید په قانوني چوکاټ کې لاپیاوړی کړی شي."

ښاغلي هاشمي ټینګار وکړ چې حکومت باید د هغو هیوادونو سره چې په بارتر اقتصاد کې بشپړه تجربه لري همغږي وکړي او د ګډې همکارۍ په پایله کې بارتر اقتصاد ته په افغانستان کې وده ورکړي.

نوموړي زیاته کړه چې د اقتصاد د پیاوړتیا او بارتر اقتصاد ترویج کولو په موخه دی د اغیزمنو دولتي او خصوصي سکتور غړیو څخه ګډ کاري ګروپ جوړ او په همدی موخه دی تری کار واخستل شي تر څو د افغان سوداګرو لپاره لازمې آسانتیاوې رامنځته شي.

ښاغلي وحیدالله ویسي وویل چې بارتر اقتصاد د افغانستان په څیر هیوادونو لپاره چې د طبیعي منابعو څخه ډک دی خورا ګټور او باید ددی فرصت څخه سمه ګټه پورته کړی شي.

ښاغلي ویسي په وروستیو کلنو کې د افغانستان او استرالیا ترمنځ د سوداګرۍ کچه ډیره کمه وګڼله خو هیله يې څرګنده کړه چې دواړه هیوادونه به په راتلونکی کې د سوداګرۍ د پراختیا په برخه کې کوټلي ګامونه پورته کړي.

ښاغلي فیض الله ذکي بارتر اقتصاد د اندونیزیا هیواد د اقتصادي پیاوړتیا سبب وګاڼه او ټینګار يې وکړ چې د اندونیزیا هیواد د بارتر اقتصاد څخه په ګټې اخیستنې افغانستان سره د سوداګرۍ کولو لپاره تیار دی. نوموړي هیله څرکنده کړه چې د افغانستان حکومت به د اندونیزیا هیواد هغه مسوده چې د بارتر اقتصاد څخه په ګټې اخیستنې سوداګرۍ په برخه کې يې ورکړی لاسلیک کړي.

د غونډې په پای کې د بارتر اقتصاد پوه ښاغلي ساویز ساویزیار وویل "موږ کولی شو چې د قانون په چوکاټ کې د چین سره د بارتر اقتصاد څخه په ګټې اخیستنې ښه سوداګري ولرو او دا کار نه یواځې دا چې د هیواد د اقتصادي پیاوړتیا سبب ګرځي بلکه سوداګرو ته هم ډیرې آسانتیاوې رامنځته کوي."