د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي سوداګریز مرستیال ښاغلي خیرالدین مایل احمدي د ازبیکستان هېواد زر آکسیجن لرونکو مرستندویه ډبو تسلیمولو مراسمو کې چې د ولایت په مقام کې ترتیب شوي ول، ګډون کولو ترڅنګ، د هغه هېواد څخه ددی په وخت مرستې ستاینه وکړه.
 
ښاغلي احمدي وویل "دا چي د کرونا ویروس دریمي څپې اکسیجن ته د خلکو او روغتونونو اړتیا لا پسې زیاته کړې او په داسې یوې مرحله کې د ازبیکستان هېواد د افغانستان سره د اکسیجن په برخه کې مرسته کوي، موږ د زړه له کومي ددی مرستي قدارداني او ستاینه کوو."
نوموړي زیاته کړه "که د ازبیکستان دولت د اکسیجن ډبو صادرولو اجازه ورکړي، افغان سوداګر حاضر دي چې ویپلوري او د هېواد روغتونونو په لاس کې يې ورکړي."

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګوې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د اتاقونو فدارسیون مسؤلینو، نړیوال اتاق، او د کارګرو اتاق غړیو په هغې ځانګړې ناسته کې چې د پانګه اچونې قانون کې د سمونو راوستلو په موخه يې د اتاقونو نظریات او وړاندیزونه راټولول ګډون وکړ.
 
ښاغلي عطایي وویل "ددی ناستې اصلي هدف د پانګه اچونې د ودې په موخه د خصوصي ادارو نظرونه او وړاندیزونه راټول دي."
 
ښاغلي عطايي زیاته کړه "که څه هم دغه قانون د پانګه اچونې د ودې په موخه رامنځته شوی، خو دا چې دغه قانون لا هم بهتر شي، لازمې آسانتیاوې رامنځته کړی شي، او ددی قانون په تعدیل کې خصوصي سکتور د مشرتابه رول ادا کړي، باید هر اړخیز او شامل بحثونه شي."
 
د اتاقونو فدراسیون او نورو اتاقونو مسؤلینو هم د پانګه اچونې د ودې او جلبولو، او د سوداګرۍ او پانګه اچونې په برخه کې د لا ډیرو آسانتیاوو رامنځته کولو په موخه خپل نظرونه او وړاندیزونه بیان کړل.
 
دوی د پانګه اچونې قانون پیچلې وباله او په ساده کولو یې ټینګار وکړ.
 
د ناستې په پای کې، د خصوصي سکتور استازیو د پانګه اچونې قانون غني کولو په موخه د خصوصي سکتور پراختیايي کمېټې (پرایسک) ناستې اړینې وبللې او زیاته يې کړه چې د نوموړي قانون سمونې او تعدیلات د پانګه اچوونکو په لاره کې د پرتو ننګونو د له منځه وړلو سبب ګرځي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطایي د افغانستان لپاره د هندوستان سوداګریزې آتشې ښاغلي راجیش بدوله سره د لیدنې په ترڅ کې د هندوستان او افغانستان ترمنځ د سوداګریزو اړیکو په پراختیا او نږدې همکارۍ ټینګار وکړ.
 
ښاغلي عطايي د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق لرغوني تاریخ ته د اشارې کولو په لړ کې وویل "د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د هېواد د خصوصي سکتور لپاره د یو لوی چت حیثیت لري."
 
ښاغلي عطايي په واګه، چابهار او په هغو هوايې دهلیزونو کې چې هندوستان ته ترې صادرات کیږي د شتو ستونزو په اړه د خبرو کولو ترڅنګ، افغان سوداګرو ته د اوږدمهاله ویزو اخیستو په برخه کې د سوداګریزې آتشې د لازمې همکارۍ غوښتنه وکړه.
 
ښاغلي عطایي د چابهار له امکاناتو څخه د پانګونې د پراختیا او ګټې اخیستنې هڅې ګړندۍ کولو لپاره د هند د سوداګرۍ پراختیا شورا (TPCI) سره د اتاق د اړیکو رامینځته کول یو ښه انتخاب وباله او د افغانستان د خصوصي سکتور چې په سر کې به يې اتاق ځای ولري د هندوستان د خصوصي سکتور او (TPCI) له غړو سره د یوه کنفرانس دایرولو غوښتنه وکړه.
 
نوموړي د صادراتو د زیاتوالي په موخه په هوايي دهلیزونو، نیوا شیوا او واګه بندرونو کې د کم لګښت غوښتنې کولو ترڅنګ، افغانستان ته د هندوستان د صادریدونکو توکو د سبسایډۍ وړاندیز وکړل.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د کار نړیوال سازمان کلنۍ ناسته کې په آنلاین ډول ګډون او د اتاق په استازیتوب يې خپل نظر څرګند کړ.
 
ښاغلي عطايي د کار نړیوال سازمان سره د اتاق لرغوني غړیتوب په اړه د خبرو کولو ترڅنګ، د خصوصي سکتور فعالیتونو په وړاندی شته ننګونې په لاندی ډول بیان کړې:
• د نړیوال بانک احصایې پر بنسټ، افغانستان په اوسط ډول ۳.۲ سلنه نفوس لري، پداسې حال کې چې لویې ننګونې د دې لامل شوي چې په وروستیو کلونو کې د هیواد په ناخالصو کورنيو تولیداتو کې د پام وړ کموالی چې ۱.۵ سلنه ته رسیږي رامینځته شوی
• په تیرو څو کلونو کې په هیواد کې د بیکارۍ کچه ښه حالت کې نده، ځکه چې له ۲۰۱۰ څخه تر ۲۰۲۰ زیږدیز کال پورې د افغانستان ۱۱.۱۶ سلنه وګړو د بیکارۍ اوسط تجربه کړی.
• هر کال په منځنۍ توګه ۴۰۰ زره د کار وړ افغانان د کار بازار ته ننوځي، پداسې حال کې چې د کار لپاره غوښتنه د ارقامو په پرتله خورا ټیټه ده
• له ۲۰۰۲ م زیږدیز کال راهیسې شاوخوا ۵ ملیونه او ۳۰۰ زره وګړي بیرته هیواد ته راستانه شوي، پداسې حال کې چې شاوخوا یو ملیون هر کال د خراب امنیت له امله بې ځایه کیږي
• د وګړو په پرتله د کارموندنې نرخ نږدې ٪ ۴۲.۵ښیې، کوم چې په هیواد کې کار کولو کې د ښکیلو خلکو ټیټه کچه په ګوته کوي
• ۷۷ سلنه افغانان په کلیوالي سیمو کې ژوند کوي او ډیری یې لومړنۍ زیربناوې نلري، پداسې حال کې چې نږدې ۲۱ سلنه یې په خورا غربت کې ژوند کوي، په تیرو کلونو کې د اصلي کورنيو ناخالصو تولیداتو وده د تیر کال په پرتله د پام وړ کمه شوې ده
• د تخنیکي او مسلکي کارکونکو، د ټیکنالوژۍ او ماشینري په برخو کې متخصص پرسونل نشتون، سیاسي، اقتصادي او ټولنیز غیر صحي وضعیت او د کوویډ - 19 ویروس ناروغي پورتني حالت کې اضافه کړې
ښاغلي عطايي هغه فرصتونو ته په لاندی ډول اشاره وکړه چې د کار نړیوال سازمان، د افغانستان حکومت او په هیواد کې د ټولنیزو شریکانو د ګډو هڅو په پایله کې له 2002 وروسته بیرته پیل شوي:
• په هیواد کې د سواد کچه په ۱۹۷۹ کې له ۱۸.۲ سلنې څخه په تیرو کلونو کې ۵۵ سلنې ته لوړه شوې
• د هیواد خصوصي سکتور لخوا د پانګوونې او کاري کچې زیاتوالی
• په افغانستان کې د کار ښه پروګرام تطبیق (۲۰۱۸-۲۰۲۰) زیږدیز کال د درې اړخيزې همکارۍ یوه ترټولو ستره لاسته راوړنه ده
• د کارګرانو د عالي شورا تاسیس او فعالیت
• د کوچنيو او منځنیو تصدیو وده
• د نړیوال کار کنوانسیونونو کې د افغانستان ګډون لاسرسی او په هیواد کې د ماشومانو د کار کمولو ته پاملرنه
 
ښاغلي عطایي خپلو ټولنیز شریکانو ته د افغانستان لپاره د مناسب کاري وضعیت او د کار بازار رامینځته کولو لپاره د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق همکارۍ ډاډ ورکړ او ژمنه يې وکړه چې د کار نړیوالو معیارونو سره سم به په هېواد کې د کار مناسب چاپیریال رامنځته کړي

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د اتاق د پانګه اچوونې مرستیال ښاغلي سلطان محمد صافي او د اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د ریل پټلۍ ادارې له مرستیال ښاغلي حشمت الله غفوري او د ګمرکاتو سیستمونو له رئیس ښاغلي مجیب الرحمن سره په ریل پټلۍ کې د شتو ننګونو او فرصتونو په اړه خبرې اترې وکړې.

ښاغلي محمد یونس مهمند په تیرو کلونو کې د ریل پټلۍ چارواکو کار وستایه او ټینګار یې وکړ چې په دې سکتور کې د لازمو آسانتیاوو رامنځته کول د افغانستان د اقتصادي وده لپاره خورا اغیزمن دي، نو سوداګر کولی شي خپل سوداګریز توکي په لږ لګښت انتقال یا صادر کړي.

ښاغلي مهمند همدارنګه وړاندیز وکړ چې د ملي او نړیوالو بار وړونکو شرکتونو سره مشورتي ناستې جوړې کړي تر څو د ایران له لارې د افغانستان د اورګاډي په کارولو سره  سوداګریز توکي انتقال وکړي. نوموړي زیاته کړه، چې لومړی باید د هرات، بولدک او دوبۍ بار وړلو شرکتونو له چارواکو سره د هغو ننګونو په اړه خبرې وشي چې د افغانستان د تبادلې په لاره کې د ریل لارې په برخه کې شتون لري.

د اتاق مدیره پلاوي پانګه اچوونې مرستیال ښاغلي سلطان محمد صافي هم د ریل له لارې د افغانستان د صادراتو له لیږد څخه خوښي څرګنده کړه او په دې برخه کې یې د اړوندو څانګو د همکارۍ غوښتنه وکړه.
ښاغلي صافي زیاته کړه "د نوو آسانتیاوو رامینځته کولو لپاره باید یوه کړنلاره رامینځته شي ترڅو د هغو سوداګرو کارو اسانه کړی شي څوک چې غواړي له دې لارې لیږد وکړي. هغه د اسعارو او قیمتي فلزاتو وارداتو او صادراتو لپاره نوي مقررات او کړنلارو رامنځته کولو غوښتنه هم وکړه.


ښاغلي عطايي څلورو اصلونو چې عبارت دي له روڼتیا، آسانتیا، امکانات او سرعت څخه د اشارې کولو ترڅنګ، زیاته کړه "که چیرې انتقالات د ریل پټلۍ له لارې ددی څلورو اصلونو په اساس په داسې حال کې چې لګښت یې کم وي، اجرا شي، نو ډیر سوداګر لیواله دي چې له دی لارې خپل توکي ولیږدي او په دی پروسه کې به د پام وړ وده رامنځته شي.


ښاغلي عطايي د هغو توکو چې د ریل پټلۍ له لارې لیږدول کیږي د تعرفې په کمیدو د ټینګار کولو ترڅنګ، وویل "په بندرونو کې د آسانتیاوو رامنځته کولو، د ریل په هډو، او په تعرفو کې د کموالي راوستو په موخه باید د ایراني او نورو شریکانو سره دوامداره غونډې ترسره کړی شي."

ښاغلي غفوري وویل "د ایراني اورګاډي چارواکو او د خصوصي سکتور چارواکو سره خبرې د دې لامل شوې چې د ریل له لارې وړل شوي محصولاتو په تعرفو کې ۷۰ سلنه کموالی راشي." نوموړي د خپلو خبرو په جریان کې زیاته کړه سوداګر کولی شي له دې آسانتیاوو څخه په ګټې اخیستنې خپل سوداګریز توکي په بشپرړ ډاډ او دقت سره ولیږدوي.


ښاغلي غفوري همدارنګه زیاته کړه: "پریکړه شوې چې پټرولیم، سیمنټ او ټرانزیټي توکي باید د ریل له لارې ولیږدول شي او نور توکي په خپله خوښه د ریل له لارې ولیږدول شي."

د غونډې په پای کې په دی ټینګار وشو چې دوی به ډیر ژر د بار وړلو شرکتونو، د هرات ، بولدک، دوبۍ او د نفتي توکو له چارواکو سره یوه ناسته وکړي ترڅو سوداګریز توکي په کم لګښت ولیږدول شي. او همدارنګه، د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق، ریل پټلۍ او ګمرکونو ترمنځ دی دری اړخیز تفاهملیک لاسلیک شي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، داتاق د ټرانسپورټ کمېټې رئیس ښاغلي لطف الله امیني، د افکو اتحاديي رئیس ښاغلي محمد یوسف حلیم، د ماليي وزارت صلاحیت لرونکي استازي او د افغان ملي بیمې شرکت رئیس ښاغلي میوند فراهي د افغان ملي بیمې شرکت او افکو اتحاديي ترمنځ د تفاهملیک لاسلیک مراسمو کې ګډون درلود.
 
ښاغلي عطايي په اوسنیو شرایطو کې د بیمې ارزښت په اړه د خبرو کولو ترڅنګ، وویل "بیمه د خصوصي سکتور فعالیتونو پراختیا او سوداګریز ثبات په برخه کې اړین رول لوبوي."
 
ښاغلي عطايي د خپلو خبرو په جریان کې وویل چې اتاق به د خپلو غړیو ترمنځ د بیمې صنعت رایجولو او ترلاسه کولو لپاره خپلو هلو ځلو ته دوام ورکړي.
 
ښاغلي حلیم ددی تفاهملیک لاسلیک کیدو په برخه کې د اتاق هڅې وستایلې او د ټرانسپورټ په برخه کې د رامنځته کیدونکو پیښو تلافۍ لپاره يې د بیمې کول اړین او ارزښمن وبلل. نوموړي زیاته کړه "بیمه نه یواځې دا چې په اقتصادي او سوداګریزو راکړو ورکړو کې لوړتیا رامنځته کوي، بلکه د سوداګریزو توکو لیږدونکو یا باروړونکو مسؤلینو ته یو ډول ډاډ وربخښی.
 
ښاغلي امیني وویل "د ترسره شوو سروی ګانو پر بنسټ، د ټرانسپورټ سکتور کې ۱.۶ میلیارده ډالره پانګه اچونه شوې او په دی سکتور کې شاوخوا ۴۰۰ وګړي په کار بوخت دي او ټول باید بیمه شي."
 
ښاغلي فراهي د بیمې صنعت رایجولو په برخه کې د اتاق هڅې وستایلې او د اتاق عامل پلاوي څخه يې د بیمې صنعت لا پراخولو او غړیو شرکتونو هڅولو غوښتنه وکړه.
 
د اتاق عامل پلاوي ریاست په اړونده برخه کې د هرډول همکاریو ژمنه وکړه.

مقالات دیگر...