د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د تیلو او ګازو د سکتور د قربانیانو غوښتنو ته د قانوني ځواب ویلو مسله د ولسمشر لومړي مرستیال ښاغلي امرالله صالح سره د یوې غونډې په ترڅ کې مطرح او د دوی د ستونزو د له منځه وړلو غوښتنه يې وکړه.
 
په دی غونډه کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايې، د قلعه مراد بیک پیښې قربانیانو او د چارو مسؤلینو ګډون درلود.
 
ښاغلي عطايې د قلعه مراد بیک سیمې اور لیګیدنې په تړاو مالومات وړاند کړل او د تیلو او اوبلن ګاز سکتور د ستونزو د له منځه وړلو او د دی ډول پیښو د تکرار مخنیوي په موخه يې د دوی غوښتنې په لاندی ډول مطرح کړی:
• وروسته له دی چې واردوونکي خپل محصول او لګښتونه د ماليې، ټرانسپورټ، عامه ګټو وزارتونو او ښاروالۍ ته تادیه کړي او په ګمرک کې طی مراحل بشپړ کړي، نو ګرځنده ګمرک، پولیس یا نور فکټورونه نه باید سوداګرو ته ستونزې راولاړی کړي. د ګمرک مسؤلین باید د ګمرکي تصفیې سند د رسمي سند په توګه ومني او سوداګریزو توکو د اسانه ترافیک په برخه کې همکاري وکړي.
• د نورې نړۍ د تجربو نه په ګټې اخیستنې سره، د تیلو او اوبلن ګاز ټانکرونه باید په داسې ځایونه کې تم کړی شي چې د خوندیتوب په وسایلو باندی مجهز وي.
• ددی پیښې قربانیان د خپلو زیانونو د جبران غوښتنه کوي.
 
ښاغلي صالح د مراد بیک سیمي اور لګیدنې قربانیانو سره د خواخوږۍ کولو او د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د رغوونکو وړاندیزونو اوریدلو وروسته، لارښوونه وکړه چې د زیان د جبران په موخه دی ددی قربانیانو ضروري اسناد ترتیب کړی شي ترڅو د منظورۍ په موخه د جمهوري ریاست عالي مقام ته وړاند کړی شي.
 
ښاغلي صالح قربانیانو ته د جبران ورکولو په برخه کې د خپلې هر ډول همکارۍ ژمنه وکړه.
 
د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د دی پیښې قربانیانو د حق غوښتنې پروسه په شدت سره پرمخ بیايې او د پایلو څخه يې ددی پیښې قربانیان او ددی سکتور فعالین په منظم ډول خبروي.
 
د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د اوړو، غوړیو او نورو هغو سوداګرو څخه چې په دی پیښه کې يې زیان موندلی، غواړي چې د قربانیانو لستونه دی ژر تر ژره ترتیب او اتاق ته وسپاري ترڅو د جبران په برخه کې کوټلي ګامونه پورته کړی شي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عمومي رئیس ښاغلي توکل احمدیار، د اتاق د مدیره پلاوي ‏لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطایې، ‏د تیلو واردوونکو اتحاديو رئیسانو او د مختلفو سکتورونو سوداګرو د ولسي جرګې له لومړي مرستیال ‏ښاغلي احمد جاوید جیحون، د ولسي جرګې دویم مرستیال ښاغلي نجیب الله ناصر او د ولسي جرګې له ‏اداري غړیو سره د لیدنې په ترڅ کې د کابل په مراد بیک نومي سیمه کې د اور لګیدنې، د خصوصي ‏سکتور شتو ستونزو او د حکومت د عدم توجه په اړه خبرې اترې وکړی.‏
 
ښاغلي توکل احمدیار په مختلفو ولایتونو کې د وروستیو اورلګیدنو په اړه د خبرو کولو ترڅنګ، زیاته ‏کړه " زموږ سوداګر د اورونو، شوکو، غیر قانوني پیسو اخستنو او د لویو لارو په اوږدو کې د پیښو ‏اصلي قربانیان دي."‏
ښاغلي توکل احمدیار وویل "زموږ سوداګر چمتو دي چې د حکومت لخوا وضع شوي ټول محصولات او ‏لګښتونه د هېواد په ګمرکونو کې تادیه کړي خو دوی د لویو لارو په اوږدو او ښار په دروازو کې د ‏زورواکو او غیر قانوني پیسو اخستو منلو ته چمتو نه دي."‏
 
د اتاق عمومي رئیس زیاته کړه " سره ددی چي، په اسلام قلعه بندر او نورو ولایتونو کې د اور لګیدنو په ‏اړه د حکومت پخوانیو څیړنو هیڅ کومه پایله نه درلوده، د کابل ښار په قلعه مرادبیک سیمه کې د اور ‏لګیدنې په تړاو هیڅ یو ارګان ځواب ویلو ته چمتو نه دی." هغه زیاته کړه وروسته له هغه چې د هیواد د ‏سوداګرو غږ وانه وریدل شو، دوی اړ شول چې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق ته لاړ شي او په ‏یوه خبري کنفرانس کې خپل غږ اوچت کړي. هغه ټینګار وکړ چې حکومت باید د سوداګرو د سوداګریزو ‏توکو امنیت تامین کړي، د مختلفو زورواکو مخه ونیسي او د تیلو او مایع ګازو ټانکرونو لپاره جلا تم ‏ځایونه په پام کې ونیسي.‏
 
ښاغلي احمدیار د ولسي جرګې له لومړي مرستیال او اداري پلاوي څخه وغوښتل چې د هغوی د حقوقو ‏څخه دفاع وکړي او د هېواد د ولسمشر سره د یوې لیدنې په ترڅ کې ددوی غږ د دولت تر مشرتابه پوری ‏ورسوي. ‏
ښاغلي مهمند د عمومي رئیس د خبرو د تائید کولو ترڅنګ، زیاته کړه "حکومت باید د هېواد په لویو لارو ‏کې د غیر قانوني پیسو اخستنو مخنیوي ترڅنګ، وضع شوي ټول محصولات او لګښتونه د هېواد په ‏ګمرکونو کې ترلاسه کړي. هغه په ګمرکونو کې د شته فساد یادونه وکړه او د هیواد په پارلمان یې غږ وکړ ‏چې د مالیې وزارت سره د ګمرکونو ټولو دفترونو کې د محصولاتو د برابرولو په برخه کې همکاري ‏وکړي."‏
 
د غونډې په ترڅ کې، د تیلو واردوونکو، ټانکرونو لرونکو او د خصوصي سکتورونو استازو په ګمرکونو ‏کې د شته فساد، شوکو او غیر قانوني پیسو اخستنو په اړه خپل منتقدانه نظرونه څرګند کړل، او د حکومتي ‏چارواکو څخه یې اورګیدنې سیمو د پلټنې غوښتنه وکړه. دوی ټینګار وکړ که چیرې حکومت ددوی ‏ستونزې حل نه کړي او د اور وژنې عاملینو ته سزا ورنکړل شي نو دوی به اړ شي چې مدني لاریونونه ‏وکړي، او د تیلو واردول بند کړي.‏
 
ښاغلي احمد جاوید جیحون ژمنه وکړه چې د کابل په مراد بیک نومي سیمه کې د اور لیګدنې د متضررینو ‏د حقوقو څخه دفاع وکړي. هغه د اتاق له مشرتابه وغوښتل چې د زیانمنو سوداګرو ستونزې د هیواد ‏پارلمان ته په لیکلې بڼه وسپاري، ترڅو هغه يې له وزیرانو او اړونده حکومتي چارواکو سره شریک او د ‏له منځه وړلو په برخه کې کوټلي ګامونه پورته کړي. ‏
 
ښاغلي جیحون د زیانمنو سوداګرو غوښتنه حق وبلله او د حکومت څخه يې وغوښتل چې ددی سوداګرو د ‏زیان جبران وکړي. هغه د اتاق په مشرتابه غږ وکړ چې د نورو سوداګرو په استازیتوب یو شمیر زیانمن ‏شوي سوداګر وټاکي ترڅو په پارلمان کې جوړه شوې اړوند وزارتي ناسته کې برخه واخلي او خپلې ‏اندیښنې او غوښتنې څرګندی کړي او په دی برخه کې يې د هر ډول همکاریو ژمنه وکړه.‏

 

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايې د مصر لپاره د افغان سفیر ښاغلي محمد محق سره د یوې آنلاین لیدنې په ترڅ کې د مصر او افغانستان ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پراختیا په اړه خبرې اترې وکړی.
 
ښاغلي شفیق الله عطایي د مصر سره د افغانستان د اوږدمهالو اړیکو د یادولو پرمهال، د دواړو هیوادونو تر منځ د سوداګریزو اړیکو پر پراختیا ټینګار وکړ او په دې برخه کې یې په قاهره او کابل کې د نندارتونونو په لاره اچول، د افغانستان - مصر د سوداګرۍ ګډ اتاق جوړول، د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریز تواصل لپاره کنفرانسونه په لاره اچول، او مصر ته د سوداګریز پلاوي سفر مهم او اړین وباله.
 
ښاغلي عطايې په مصر کې د افغانستان له سفیر څخه وغوښتل چې د افغانستان د صادراتو اړونده توکي چې د مصر په بازارونو کې ورته تقاضا موجوده ده په ګوته کړي او یا د افغانستان محصولاتو ته ترجیحي تعرفې رامینځته کړي، او د دواړو هېوادونو ترمنځ سوداګریزو او اقتصادي اړیکو پراختیا ته لاره هواره کړي.
 
ښاغلي محمد محق د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پراختیا په برخه کې د مصر د اړونده چارواکو سره د لیدنو او ګرویګنو څخه ډاډ ورکړ او په راتلونکې اونۍ کې يې د دواړو هېوادونو سوداګرو ترمنځ د یوه آنلاین کنفرانس جوړولو یادونه يې وکړه. نوموړي د سږ کال په سپټمبر کې د (افریقا فوډ) په نندارتون کې چې په قاهره کې به په لاره واچول شي، د افغان سوداګرو د ګډون او د افغاني محصولاتو نندارې ته د کیښودلو څخه ډاډ ورکړ.
 
په مصر کې د افغانستان سفیر زیاته کړه چې د مصري چارواکو سره په کتنه کې به له هغه هیواد څخه وغواړي چې د سویس کانال د افغان سوداګرو او پانګوالو د پانګونې لپاره یوه مناسب سیمه جوړ کړي او له افغان سوداګرو څخه یې هم وغوښتل چې د سویس کانال اړونده سیمو کې د ګډو پانګه اچوونو لپاره خپلې هلې ځلې وکړي.
 
د اتاق سرپرست رئیس او په مصر کې د افغانستان سفیر هوکړه وکړه چې له مصر سره سوداګریزې اړیکې پراخه کړي، د سوداګرۍ ګډ اتاق رامنځته، سوداګریز کنفرانسونه او نندارتونونه جوړ کړي او د تفاهم لیک د لاسلیک کولو لپاره سندونه تیار کړي.
 
مصر ته د افغانستان صادرات عبارت دي له وچې میوې، درملیزو بوټو او غالیو څخه او د دې هېواد څخه واردات عبارت دي له طبي وسایلو، درمل، ماشینري او بریښنايي توکي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عمومي رئیس ښاغلي توکل احمدیار، د اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د مدیره پلاوي غړي ښاغلي خان جان الکوزي، د اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايې، د هرات ولایتي اتاق د مدیره پلاوي رئیس ښاغلي یونس قاضي زاده، د تیلو واردوونکو اتحادیو رئیسانو او د نورو مختلفو سکتورونو سوداګرو د اتاق په مرکزي دفتر کې د کابل مراد بیک نومي سیمه کې د تیلو ټانکرونو سوزیدو په اړه په مطبوعاتي کنفرانس کې ګډون وکړ.
 
ښاغلي توکل احمدیار د هرات، نیمروز، فراه، حیرتان او د کابل په مراد بیک نومي سیمه کې د وروستیو اورلګیدنو په اړه خبرې وکړی او زیاته يې کړه "وروستيو پیښو خصوصي سکتور ته تر ۱۰۰ میلیونه ډالرو زیات زیان اړولی دی په داسې حال کې چې، په دی برخه کې د حکومت له خوا هیڅ کوم ګام ندی پورته شوی. برسیره پردی، د هېواد په ګمرکونو، دروازو او بندرونو کې د مختلفو ادارو د استازو په نامه د خصوصي سکتور څخه پیسې ټولوي مګر هیڅ څوک د خصوصي سکتور غږ نه اوري."
 
ښاغلي احمدیار زیاته کړه چې یو شمیر ادارې داسې دي چې مسایل هيڅ په هغوی پورې اړه نه لري خو بیا هم سوداګرو ته مزاحمت کوي او د پیسو تقاضا تری کوي. برسیره پردی، د درنو جرمنو اداره د مڼو صادرات ودروي. د هغه په وینا، له یو ولایت څخه بل ولایت ته د ګمرک اسناد د باور وړ ندي او د سوداګرو د ځورید سبب ګرځي. هغه حکومتي چارواکو ته خبرداری ورکړ چې که د دوی غوښتنې ونه منل شي ، دوی به خپل لاریون ته دوام ورکړي او په ټول هیواد کې به د نفتي توکو عرضه او خدمات بند کړي.
 
د اتاق عمومي رئیس له زیانمنو شویو سوداګرو څخه وغوښتل چې ژر تر ژره له ولسمشر سره وګوري او په هرات او نورو ځایونو کې د اور وژنو په اړه د معلوماتو غوښتنه وکړي ، او همدارنګه د هغو کړنو په اړه چې تر دې دمه د دولتي ادارو لخوا ترسره شوي دي.
 
ښاغلي محمد یونس مهند، د عمومي رئیس د خبرو د تائید تر څنګ، د ګمرکونو او بندرونو د مامورینو په کړنو کلکه نیوکه وکړه او له چارواکو څخه يې وغوښتل چې په دی برخه کې کوټلي ګامونه پورته کړي.
ښاغلي خان جان الکوزي د اوسني اقتصادي وضعیت او خصوصي سکتور په وړاندې پرتې ننګونې په وضاحت سره بیان او یو ځل بیا په ټولو سکتورونو کې د سوداګرو ستونزې په ګوته کړې او په دې برخه کې یې د حکومتي چارواکو د بیړني اقدام غوښتنه وکړه. هغه د خصوصي سکتور د لاریونونو دوام ته هم اشاره وکړه او خبرداری یې ورکړ که چیرې په بندرونو، سړکونو او ګمرکونو کې وضعیت همداسې دوام وکړي، پانګوال به اړ شي چې له هیواده ووځي.
 
په دې کنفرانس کې، د هرات ولایتي اتاق رئیس ښاغلي یونس قاضي زاده، د تیلو واردوونکو، او د خصوصي استازو خپلې نیوکې څرګندې او په چارواکو یې غږ وکړ چې هغه ځایونه وڅیړي چې اور ورته شوی. دوی ټینګار وکړ چې حکومت باید د اور لګیدو اسباب وڅیړي او مسؤلینو ته یې سزا ورکړي. دوی وویل: "که چیرې د دوی غوښتنې ونه منل شي، نو دوی به د پټرولیم واردات بند کړي او پدې حالت کې به مسؤلیت د هغو کسانو په غاړه وي چې دا ډول پیښو ته یې لار هواره کړی ده."
 
د کنفرانس په پای کې، د هیواد خصوصي سکتور په استازیتوب د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مشرتابه او موجودو سوداګرو پریکړه وکړه که چیرې د دوی غوښتنو ته پام ونشي او په اوسني وضعیت کې تغیرات څرګند نه شي, دوی به خپلې راتلونکې پریکړې اعلان کړي.
 
د کابل په شمال کې د تیرې شپې په اورلګیدنه کې، شاوخوا ۲۰۰ لاریو او د تیلو ټانکرونو اور واخیست چې لومړني راپورونه ښايې چې خصوصي سکتور ته يې شاوخوا ۲۰ ملیونه ډالره زیان رسولی دی.

جمهور رئیس محمد اشرف غني د پنج شنبه په ورځ کندهار ولایت ته د خپل سفر په ترڅ کې، د مهمند نړيوال دوه سوه بستريز روغتون پرانيست.  

په داسې حال کې چې د جمهوري رياست لومړي مرستيال، د ملي امنيت سلاکار، د چارو ادارې عمومي رئيس، د کابينې يو شمېر غړو، د کندهار والي او په ملي شورا کې د  یاد ولایت استازو د جمهوررئیس ملتيا کوله، جمهوررئیس غني د پردې په لیرې کولو سره مهمند دوه سوه بستريز پرانيست او د هغه له روغتیایي مسوولینو سره په جوړه شوې غونډه کې یې ګډون او وینا وکړ.

د غونډې په پيل کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونې مرستيال يونس مهمند وويل، سوداګرو ته د دولت له لوري د اسانتياوو رامنځته کول دوی په هيواد کې پانګونې ته هڅوي او دې برخې ته یې  د حکومت د لا ډېرې پاملرنې غوښتنه وکړه.

د جمهوري ریاست عالي مقام لومړي مرستيال امرالله صالح د ياد روغتون د پرانيستې د مبارکۍ ترڅنګ وويل، حکومت له خصوصي سکتور سره نږدې اړيکې رامنځته کړي او په اقتصادي وده کې د دوی رول د ستايلو دی.  هغه زیاته کړه، په اوسنيو شرايطوکې پانګونه له وطن سره د مهمند ګروپ د مسوولينو مینه ښيي او له دې سره به د درملنې لپاره بهر ته د وړل کېدونکې پانګې مخه ونيول شي.

جمهوررئیس غني د هغوی د خبرو تر اورېدو وروسته ټولو هيوادوالو په ځانګړي ډول د کندهار خلکو ته د مهمند نړيوال روغتون د پرانيستلو د مبارکي پرمهال وويل، د مهمند روغتون جوړېدل د کمال خان بند په څېر د ټولو افغانانو لپاره د وياړ خبره ده.

د هيواد جمهوررئیس وويل، نن زموږ د روغتيا په تاريخ کې يو نوی فصل دی او د مهمند روغتون معياري خدمتونه او تجهيزات يې وستايل.

جمهوررئیس د کابينې غړو ته لارښوونه وکړه چې تر دې وروسته به ټول لوړپوړي دولتي مسوولين لومړی په مهمند روغتون کې درملنه کوي او که اړتيا وه بهر ته به د درملنې لپاره ځي.

جمهوررئیس له هیواد څخه د بهرنیو ځواکونو وتلو ته په اشارې وویل، نور د جګړې لپاره دلايل ختم دي او پر طالبانو يې غږ وکړ چې راشي او په افغاني همت، يووالي، اراده او درک دا وطن جوړ کړو.

جمهور رئیس غني د خپلو خبرو په پای کې وويل، مهمند روغتون د نوي کندهار انځور دی او د دغه روغتون د مسوولينو ټولو غوښتنو او وړانديزونو ته به رسيدګي وشي.

د مهمند نړیوال روغتون د پرانیستې په اړه د جوړو شویو مراسمو په پای کې د مهمند ګروپ رهبرۍ غړو او د کندهار قومي مشرانو جمهور رئیس ته د عزت پګړۍ ور په سر او چپن ډالۍ کړه.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايې د هېواد د ټرانسپورټ له وزیر ښاغلي قدرت الله ذکي سره د لیدنې په ترڅ کې د ټرانسپورټ سکتور او تیر سیستم ستونزو په اړه خبرې اترې وکړی.
 
په دی ناسته کې د اتاق د (TIR) مسؤل او د ټرانسپورټ په برخه کې د اتاق سلاکار ښاغلي امام محمد وریماچ هم ګډون درلود.
 
ښاغلي عطايې وویل "د ډیرو ستونزو سره سره، اتاق د تیر سیستم د تطبیق په برخه کې خپلې ټولې هڅې کړي دي."
 
ښاغلي عطايې د تیر سیستم تطبیق په برخه کې لاندی څو ځانګړو موارو ته اشاره د اشارې کولو ترڅنګ، د ټرانسپورټ وزارت د همکارۍ غوښتنه وکړه:
 
• د ټرانسپورټي شرکتونو، چلوونکو او هغو خلکو د مسلکي روزنې په موخه چې د تیر سیستم په عملي کولو کې رول لوبوي، د (IRU) انسټیټیوټ رامنځته کول
• د تیر پروژو د تخنیکي پروسو ګړندئ کول
• ددی پروژو د تطبیق په برخه کې د اتاق اعلام
• د تیر دویم ملي کنفرانس د په لاره اچولو او کارنت موضوع
 
ښاغلي قدرت الله ذکي په داسې حال کې چې ښاغلي عطايي او ورسره ملګري ټیم ته یې ښه راغلاست وویل، د تیر سیستم د تطبیق په برخه کې يې د ترانسپورټ وزارت یوه تخنیکي ټیم رامینځته کولو په تړاو د وزارت د چمتووالي ډاډ ورکړ. او د ټرانسپورټ او ترانزیت ستونزو د حل په برخه کې يې د خپلو کاري پروګرامونو او د سیمې هېوادونو د همکارۍ یادونه وکړه.
 
نوموړي د هیواد د ترانسپورټ او ترانزیت فعالیتونو په لاره کې اصلي ننګونې امنیتي ستونزې وبللې او د ترانسپورټ په سکتور کې د لویو پروژو په پلي کولو کې يې د خصوصي سکتور همکاري اړینه وبلله.
 
ښاغلي ذکي د یاد سیستم په پلي کولو او د هیواد د ترانسپورت او ترانزیتي ستونزو د حل په برخه کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق سره د هر ډول همکارۍ ژمنه وکړه.

مقالات دیگر...