د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د اتاق د ټرانسپورټ او ټرانزیټ کمېټې مرستیال ښاغلي لطف الله امیني، د بامیان ولایتي اتاق رئیس، د ټرانسپورټ، سوداګرۍ او صنعت، او عامه ګټو وزارتونو او د ټرانسپورټي شرکتونو رئیسانو په ګډون د افغانستان، آذربایجان او ترکمنستان ترمنځ د دری اړخیزه اقتصادي همکاریو میکانیزم په اړه ناسته د اتاق د کنفرانسونو په تالار کې ترسره شوه.

ښاغلي عطايي ګډونوالو ته د ښه راغلاست ویلو ترڅنک، وویل "دغه ناسته د ټرانسپورټ وزارت کې د جوړو شوو ناستو د لړۍ څخه یوه ده، چې د افغانستان، آذربایجان او ترکمنستان له لارې د تیر سیستم په واسطه د آزمایښتي محموملې د څیړلو په موخه ترسره کیږي."

ښاغلي عطايي زیاته کړه "په دی ناسته کې به په دی مسیر کې د تیر سیستم تطبیق په برخه کې د شتو ننګونو، په افغانستان کې د خصوصي ټرانسپورټي شرکتونو امکاناتو او وړتیاوو او نورو موضوعګانو باندی خبرې اترې وشي."

وروسته بيا د رحمت مؤمن نړیوال ټرانسپورټي او بارچالاني شرکت ریاست او افغان تیر په واسطه ترتیب شوې پریزنټیشن د یوې طرحې په توګه ګډونوالو ته وړاندی کړی شو او ګډونوالو يې په اړه خپل نظرونه او وړاندیزونه مطرح کړل.

د ناستې په جریان کې، د اړونده ادارو له خوا د لاجوردو له لارې د آزمایښتي محمولې په انتقال او په دی برخه کې په کم لګښت، د خصوصي شرکتونو د وړتیاوو په اړه د ډاډ ترلاسه کولو او ددی لارې په ګډه ویزه باندی ټینګار وشو.

ښاغلي امیني د وړاندی شوي پریزنټیشن په اړه د ګډونوالو نظرونه مطرح او ناسته يې پای ته ورسوله.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د اتاق عامل پلاوي مالي او اداري مرستیال ښاغلي میرویس هوتک، د کندهار ولایتي اتاق مدیره پلاوي غړي ښاغلي حاجي محمد داوود قادري، د اتاق د نړیوالو اړیکو او صادراتو او پانګه اچونې پراختیا ډیپارټمنټونو مسؤلینو د هندوستان لپاره افغان جنرال قونسلې آغلې ذکیه وردګ سره د یوې آنلاین ناستې په ترڅ کې د افغان سوداګرو شتو ستونزو، ننګونو او فرصتونو په اړه خبرې اترې وکړی.

ښاغلي مهمند په هندوستان کې د افغان سوداګرو په لاره کې د شتو ستونزو د له منځه وړلو په برخه کې د آغلې وردګ هڅې وستایلې خو زیاته يې کړه چې دا هڅې بسنه نه کوي او د یادو ستونزو د له منځه وړلو په موخه باید نور کوټلي ګامونه پورته کړی شي.

ښاغلي مهمند د تازه او وچو میوو، هنګ او تالک ډبرو په لاره کې د شتو خنډونو یادولو ترڅنګ، زیاته کړه "هغو هندي ډاکټرانو ته چې د روغتیا په برخه کې د ښه شهرت لرونکي دي، باید په افغانستان کې ورته پانګه اچونه وشي او د کار کولو زمینه ورته برابره کړی شي."

ښاغلي هوتک په چابهار بندر کې د شتو ستونزو یادولو ترڅنګ، زیاته کړه "په ۲۰۲۰ زیږدیز کال کې د لومړي ځل لپاره هندوستان ته د افغانستان صادراتو کې کموالې رامنځته شو. په ۲۰۲۰ زیږدیز کال کې افغانستان د هندوستان څخه ۴۸۹ میلیونه ډالره واردات او نوموړي هېواد ته يې د ۴۲۰ میلیون ډالرو په ارزښت صادرات کړي دي چې هندوستان ته په صادراتو کې د پام وړ کموالې څرګندوي."

نوموړي وړاندیز وکړ چې د دواړو هیوادونو د سوداګرو د پیسو خدمتونو ستونزو د حل په موخه دی د خصوصي بانکونو نماینده ګي د افغانستان او هندوستان له حکومتونو سره په همغږۍ جوړه شي.

په دې ناسته کې د اتاق د نړیوالو اړیکو او صادراتو څانګو چارواکو په ممبۍ کې د افغانستان قونسلګرۍ لپاره د سوداګرو ځانګړې غوښتنې شریکې کړې. دوی د ممبۍ او کندهار تر منځ د تازه مېوو سوداګرو ستونزو د له منځه وړلو او یو شمیر نورو محصولاتو ستونزو حلولو لپاره د ګډې خونې جوړول خورا مهم وګڼل او زیاته یې کړه چې پدې برخه کې باید عملي ګامونه پورته کړی شي.

د کراچۍ له لارې هندوستان ته د افغاني محصولاتو صادرولو په پروسه کې د ګړندۍ پروسې نه شتون یوه بله ستونزه وه چې ورته اشاره وشوه او په دې برخه کې د لا زیاتو تاسیساتو رامینځته کولو باندې ټینګار وشو.

آغلې ذکیه وردګ په هندوستان کې د افغان سوداګرو ستونزو تایئدولو ترڅنګ، زیاته کړه چې ددی ستونزو د له منځه وړلو لپاره باید کوټلي ګامونه پورته کړی شي. د آغلې وردګ په وینا، د دواړو هیوادونو حکومتونه باید د سوداګریزو اړیکو پراخولو لپاره ځانګړې تګلاره غوره کړي ترڅو د دواړو هیوادونو صادرات تر یوې اندازې پورې ښه شي، او د شته ستونزو لپاره باید یوه اساسي حل لاره وموندل شي.


هغې زیاته کړه چې ډیري افغان سوداګر د هندي شرکتونو سره قانوني ستونزې لري او باید دا ستونزې حل شي. په ممبۍ کې د افغانستان آغلې قونسلې وویل چې د دواړو هیوادونو قراردادي شرکتونه باید د تړون کولو څخه دمخه د دې شرکتونو په اړه بشپړه څیړنه ترسره کړي ترڅو د حقوقي ستونزو یا د پیسو ترلاسه کولو کې ځنډ سره مخ نشي.


آغلې وردګ زیاته کړه چې ډیر ژر به د ممبۍ په ښار کې د افغاني محصولاتو بازار موندنې په اړه غونډه جوړه شي او له اتاق څخه یې وغوښتل چې د هندي شرکتونو سره د پانګونې یا سوداګرۍ په برخه کې لیواله شرکتونه معرفي کړي ترڅو په دغه ناسته کې برخه واخلي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عمومي رئیس ښاغلي توکل احمدیار، د اتاق د مدیره پلاوي لومړي مرستیال ښاغلي محمد یونس مهمند، د دارالانشاء رئیس ښاغلي خان محمد سرفراز باز، د نړیوالو اړیکو رئیس ښاغلي سید جاوید برهان، د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي او د عامل پلاوي مالي او اداري مرستیال ښاغلي میرویس هوتک د امریکا لپاره افغان سرپرست سفیر ښاغلي عبدالهادي نجرابي سره د لیدنې په ترڅ کې د افغانستان او امریکا ترمنځ د سوداګریزو اړیکو په پراختیا او ګډو همکاریو په اړه خبرې اترې وکړې.
 
ښاغلي احمدیار ښاغلي نجرابي ته د ښه راغلاست ویلو ترڅنګ، د ښاغلي نجرابي چې د خصوصي سکتور یو غړی دی د امریکا لپاره د افغان سفارت سرپرست په توګه ګمارنه يې وستایله.
 
ښاغلي احمدیار د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د خصوصي سکتور یو ګډ کور بللو ترڅنګ، ټینګار وکړ چې په افغانستان کې د پانګه اچوونې لپاره باید لازمې آسانتیاوې رامنځته کړی شي.
 
ښاغلي مهمند د هلمند ولایت د مالوچو فابریکې د بیا په کار پیلولو غوښتنې ترڅنګ، هغو ننګونو ته اشاره وکړه چې امریکا ته د افغان ممیزو صادرولو په برخه کې پرتې دي او په دی برخه کې يې د امریکا لپاره افغان سفارت څخه د هر اړخیزې همکارۍ غوښتنه وکړه.
 
د اتاق مدیره پلاوي دارالانشاء رئیس ښاغلي خان محمد سرفراز باز د سوداګرو لپاره د ویزو اخیستو په برخه کې د لازمو آسانتیاوو رامنځته کولو غوښتنه وکړه او زیاته يې کړه چې د دواړو هېوادونو د سوداګریزو اړیکو د غښتلتیا او پراختیا په برخه کې باید کوټلي ګامونه پورته کړی شي.
 
ښاغلي باز وویل "د کرونا ناورین د دواړو هېوادونو په سوداګریزو اړیکو خورا بدې پایلې پریښې او د بیا په پښو ودریدو لپاره يې باید ګړندۍ هڅې وشي. "
 
ښاغلي سید جاوید برهان د متحده ایالاتو په ګډون د افغانستان او د نړۍ پرمختللو هیوادونو ترمنځ د سوداګرۍ او اقتصادي اړیکو پیاوړتیا چې له شلو کلونو راهیسې په بیلابیلو برخو کې د افغان حکومت پیاوړی ملاتړ کونکی دی اړینه وبلله. ښاغلي برهان د افغان او امریکايې سوداګرو ترمنځ د اړیکو د غښتلتیا په موخه، د یوې سوداګریزې نښلوونکې ناستې د جوړیدو غوښتنه وکړه او د افغان-امریکا سوداګریزو اړیکو په غښتلتیا او پراختیا يې ټینګار درلود. نوموړي ټینګار وکړ چې اتاق د یو اغیزمن میکانیزم او په دې برخه کې په ځانګړي پلان کار کوي ترڅو د سوداګریزو توکو تبادلې کچه لوړه کړي.
 
هغه د امریکا لپاره په افغان سفارت غږ وکړ چې افغان سوداګرو ته د ویزې صادرولو، سوداګریزو اړیکو ښه کولو، په حضوري او آنلاین ډول سوداګریزو غونډو ته د زمینې برابرولو لپاره په ګډه کار وکړي او امریکایی پانګه وال دې ته وهڅوي چې په افغانستان کې پانګونه وکړي.
 
ښاغلي عطايې وویل "له نېکه مرغه، په وروستیو کلونو کې، د نړیوالو معیارونو سره سم د کورنیو تولیداتو د پروسس او بسته بندۍ په برخه کې ډیر کار شوی دی."
 
ښاغلي عطايي د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګریزو اړیکو غښتلتیا او پراختیا په موخه، لاندی وړاندیزونه مطرح کړل:
• د کابل – واشنګټن ترمنځ هوایي دهلیز جوړیدل
• په امریکايې بازارونو کې افغان محصولاتو ته لازمه بازار موندنه کول
• د سوداګریزو کنفرانسونو او نندارتونونو په لاره اچول
• د (ACCI) او (AACCI) ترمنځ د یوه تفاهملیک لاسلیکول
 
ښاغلي نجرابي وویل "امریکا د افغاني محصولاتو سره د یوې ځانګړې لیوالتیا لرلو ترڅنګ، نه یواځې په امریکا بلکه په نورو هېوادونو کې هم ورته بازار موندنه کوي."
ښاغلي نجرابي ژمنه وکړه چې یادې ټولې موضوعګانې به د امریکا متحده ایالاتو اقتصادي مسؤلینو سره شریکې او د دواړو هېوادونو د سوداګریزو اړیکو پراختیا او غښتلتیا برخه کې به خپلې هیڅ ډول مرستې او همکارۍ ونه سپموي.
 
د ناستې په پایله کې، د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مشرتابه د امریکا لپاره افغان سرپرست سفیر ته د ستاینلیک په ورکولو سره، هغه ته ویاړ وبخښه.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د نړیوالو مالي مرستو سازمان (IFC) له مسؤلینو هر یوې آغلې دیشا پاندی او جوشي سره د لیدنې په ترڅ کې د ګډو همکاریو په اړه خبرې اترې وکړې.
 
ښاغلي عطايي ددی ناستې په اړه د (IFC) مسؤلینو لیوالتیا او اتاق سره د نوموړې مؤسسې د تلپاتې همکارۍ ستاینه وکړه. ښاغلي عطايي د (IFC) مسؤلینو ته د اتاق په اړه هر اړخیز معلومات لکه: د خصوصي سکتور له لوري د لویو پروژو تطبیق، په مختلفو پروژو کې د عامه پوهاوي، کورنیو او نړیوالو پروګرامونو او د کاروبار سروې ګانو په برخه کې د اتاق د ویب پاڼې او ټولنیزې رسنۍ (فیسبوک) له لاری خبر رسونې په هکله بشپړ معلومات وړاندی کړل.
 
د (IFC) مسؤلینو د خصوصي سکتور په فعالیتونو کې د جنډر پروګرامونو په لاره اچولو، د ناستو جوړولو او اړونده سروې ګانو ترسره کولو او د اړتیا وړ معلوماتو تبادله کولو په برخه کې د یو تفاهملیک لاسلیکول اړین وبلل.
 
ښاغلي عطايې د (IFC) او اتاق ترمنځ د همکارۍ تفاهملیک لاسلیکولو په اړه خوښي څرګنده او د ګډو همکاریو په برخه کې يې د اتاق د هرډول همکارۍ او چمتو والي ډاډ ورکړ.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايې، د کار او ټولنیزو چارو وزارت چارواکو، په افغانستان کې د (ILO) مؤسسې مسؤلینو، د کارکوونکو ملي اتحاديې او د خصوصي سکتور یو شمیر غړو د اسیايي ماشومانو له پاره د کار سیمه ایز پروګرام (ARC) کې ګډون وکړ.
 
ښاغلي عطايې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د استازي په توګه، وویل "اتاق خپل کاري ستراتیژۍ او د هیواد خصوصي سکتور کې، د ماشومانو د کار د له مینځه وړو په برخه کې برنامې لري او تل یې د خپلو کاري ملګرو سره شریکي کړي دي. نوموړي د جنګ وروسته په ځانګړی توګه د اوسني وضعیت تشریح کولو ترڅنګ، د فقر شتون، ناامني، د پوهاوي نشتوالی، په مخدره توکو روږدي کېدل، د دولت لخوا د ماشومانو د ملاتړ کڅوړو نشتوالی، د ماشومانو د کار کولو اصلي عوامل په ګوته کړل.
 
ښاغلي عطايي ددی ماشومانو د کار ځایونه ډیر خطرناک وبلل او زیاته يې کړه چې د ټولنیز نقط نظره کولی شي د خلکو لپاره د ډیرو ستونزو سبب وګرځي. ښاغلي عطایي زیاته کړه: "د ۲۰۱۸ او۲۰۳۰ کلونو ترمینځ د ماشومانو د کار له منځه وړلو تګلاره خورا غیزمنه کیدی شي که چیرې هغه مالي او تخنیکي خنډونه چې د پلان عملي کیدو په برخه کې شتون لري، له منځه یووړل شي."
 
په دی ناسته کې د (ILO) مؤسسې ستر استازي ښاغلي محمد رامین بهزاد، د کار او ټولنیزو چارو وزارت معینانو هر یو ښاغلي غلام حیدر جیلاني او محمد اجمل شاپور او د کارکوونکو اتحادیې رئیس ښاغلي عبدالمعروف قادري په هېواد کې د ماشومانو ناوړه کاري وضعیت په اړه د خبرو کولو وروسته، ددی ناړه پدیدې د له منځه وړلو په برخه کې د خپلو ادارو لاس لاندی پروګرامونه مطرح او وړاند کړل.
 
د یونیسف او پوهنې وزارت د لومړنیو شمېرو له مخې تیرکال شاوخوا ۳،۷ ملیونه ماشومان له ښوونځي څخه محرومه، چې شاوخوا ۸۰ سلنه یې په کارګرو ماشومانو بدل شوي دي. په ۲۰۱۸ زیږدیز کال په ارجنټاین کې د (ILO) مؤسسې په یوه کنفرانس کې د افغانستان حکومت وکړه چې تر ۲۰۲۵ زیږدیز کال پوری به په افغانستان کې د ماشومانو کارکونه له منځه یوسي.
 
په دی ناسته کې د (ILO) مؤسسې ځینو مسؤلینو په آنلاین ډول ګډون او وینا وکړه.

 

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي د افغانستان لپاره د بیلاروس له سفیر ښاغلي اولیګ ایوانف سره د لیدنې په ترڅ کې د سوداګریزو اړیکو په پراختیا او ګډو همکاریو خبرې اترې وکړی.
 
په دغه ناسته کې چې د نړیوالو اړیکو مسؤل هم ګډون درلود، ښاغلي ایوانف د افغانستان او بیلاروس ترمنځ ګډ اقتصادي کمیسیون او همدارنګه د سوداګریز نښلونکي کنفرانس په اړه چې د روان زیږدیز کال د جون د ۲۸مې څخه تر جولای ۲مې پوری به دوام وکړي ښاغلي عطايي ته هراړخیز معلومات ورکړل.
 
ښاغلي ایوانف د ښاغلي عطايې څخه وغوښتل چې په نوموړي کنفرانس کې د ګډون په موخه دوی ته ۲۰ تنه سوداګر او پانګوال ور وپیژني.
 
ښاغلي اولیګ ایوانوف زیاته کړه چې بیلاروس په پام کې لري چې د سوداګرۍ ویزو ستونزې د حل په موخه په کابل کې د بیلاروس د سوداګرۍ اتاق رسمي نمایندګي او افتخاري قونسلګري پرانیزي.
 
د بیلاروس سفیر د دواړو هیوادونو تر منځ د سوداګرۍ کچه چې په کال کې شاوخوا ۲۰۰ میلیونه ډالره ده، کمه وبلله، او د سوداګرۍ د زیاتوالي پر اړتیا یې ټینګار وکړ.
 
هغه افغانستان ته د صادراتو زیاتوالي په ځانګړي توګه تخنیکي او کرهنیز تجهیزاتو ته د خپل هیواد چمتووالي یادونه وکړه او د هغه هیواد په استازیتوب یې ژمنه وکړه چې د کرنې د میخانیک کولو او د کرنیزو سندونو په ورکولو کې له افغانستان سره همکاري کوي.
 
ښاغلي عطایي د بیلاروس سفیر ته د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د فعالیتونو په اړه بشپړو معلوماتو وړاندې کولو پرمهال، د دې سوداګریزې ناستې په جوړولو او د افغان سوداګرو او پانګوالو برخه اخیستنې په تړاو د اتاق چمتووالي او همکارۍ پوره ډاډ ورکړ.
 
ښاغلي عطايي هغه تفاهملیک ته په اشارې کولو سره چې څو کاله وړاندی لاسلیک شوی وو، زیاته کړه چې د هغه تفاهملیک مواد چې عبارت دي له: ګډو نندارتونونو په لاره اچول او د سوداګریزو ارقامو او پلاوو تبادلې څخه، نه دي عملي شوي.
 
ښاغلي عطايي وویل چې د یاد تفاهملیک موادو په عمل کې د پیاده کولو په موخه باید یو سوداګریز استازی د بیلاروس سوداګرۍ اتاق له خوا د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق ته ور وپیژندل شي، ترڅو د تفاهملیک په عملي کولو کې لازم ګامونه پورته کړی شي.

مقالات دیگر...