د‌ افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د مديره پلاوي لومړي مرستيال ښاغلي محمد يونس مهمند د لاسي صنايعو او په لاس اوبدل شويو غاليو نندارتون، چې د نوي هجري لمریز کال د پېل په مناسبت جوړ شوي نندارتون پرانستې مراسمو کې، چې د افغانستان اسلامي امارت د وياند مرستيال ښاغلي انعام الله سمنګاني، د افغانستان لپاره د ترکيي سفیر ښاغلي جیهاد ارګنای، د صنعت او سوداګرۍ وزارت د صنعتي پارکونو رييس ښاغلي سيد محسن سادات د صنايعو او کانونو خونې مشر، د غاليو د اتحاديې مشر نوراحمد نوري، ګڼ شمیر صنعتکارانو او سوداګرو هم پکې حضور درلود ګډون او وینا وکړه.

 

ښاغلي مهمند په وروستیو څو مياشتو کې د افغانستان د صادراتو ګراف لوړيدو، هوايي دهليزونو بيا فعاليت له امله د اسلامي امارت له مسوولينو څخه د مننې ترڅنګ، د ګاونډيو او سيمه ييزو هېوادونو سره په سوداګرۍ او ټرانزيټ برخو کې شته ستونزو، د سوداګرو او پانګوالو لپاره د ويزو صدور ستونزو يادونه وکړه.

 

نوموړي وويل، سوداګرۍ او پانګونې اتاق هميش د اسلامي امارت مسوولينو سره د خصوصي سکتور شته ستونزې شريکې، چې له نېکمرغه تر ډېره بريده ستونزې راکمې شوي، په ګمرکونو او عايداتي ادارو کې اداري فساد لمنځه وړل شوی، د پانګوالو او تجارانو امنيت تآمين شوی دی.

 

په دغه نندارتون کې د اسلامي امارت د وياند مرستيال ښاغلي انعام الله سمنګاني او د صنعت او سوداګرۍ وزارت استازي د افغانستان اقتصاد او کارمندنې برخو کې د خصوصي سکتور هڅې او مبارزې د قدر وړ وبللې او ډاډ يې ورکړ، چې د حکومت رهبري د صنعت کارانو او سوداګرو لاسنيوي او ملاتړ ته ژمن ده.

 

د يادونې وړ ده چې په ۱۳۹۹ کال کې د افغانستان د قالينو صادرات ۳۰۹،۴۶۷ متر مربع وو، چې ارزښت يې له يوولس ميليونو ډالرو لوړ وو خو، په ۱۴۰۰ کال کې دغه مقدار کې د پام وړ لوړوالی راغلی. د صادر شویو قالينو کچه څه د پاسه يو ميليون متر مربع او مالي ارزښت يې شاوخوا ۳۵ ميليونه ډالرو ته رسيدلی دی.

 

دغه راز په ۱۳۹۹ کال کې د افغانستان د صادراتو ټوليز مقدار ۷۲۹ ميليونه ډالره وو، چې په ۱۴۰۰ کال کې يو ميليارد او ۹۶ ميليونه ډالرو ته پورته شو.

د هندوستان لومړۍ ټرانزیټي جوپه چې څلور لارۍ صادراتي توکي لکه بوره او غوښه د پاکستان او افغانستان له لارې ازبکستان ته لیږدول کیږي.

د پلچرخي په صنعتي پارکونو کې، د یادې ټرانزیټي جوپې د انتقال په موخه په جوړو شوو مراسمو کې د سوداګرۍ او صنعت وزیر ښاغلي نورالدین عزیزي، د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مدیره پلاوي د دارلانشاء رئیس ښاغلي خان محمد سرفراز باز، د اتاق د عامل پلاوي سرپرست رئیس ښاغلي شفیق الله عطايي، د مدیره پلاوي غړي ښاغلي ضیاءالدین اچکزي، سوداګرو او د خصوصي سکتور او ولایتي اتاقونو استازیو ګډون درلود.

 

ښاغلي عزیزي وویل "د هندوستان لومړۍ سوداګریزه جوپه چې د افغانستان او پاکستان له لارې ازبکستان ته لیږدول کیږي، ثابته کړه چې زموږ هیواد د منځنۍ او جنوبي اسیا د هیوادونو په منځ کې ښه رول او مقام لري."

نوموړي زیاته کړه "وزارت له څلورو میاشتو راهیسې له ګاونډیو هېوادونو سره د سوداګرۍ او ټرانزیټي ستونزو د حل په موخه کار کوي، چې په دې برخه کې مو له پاکستان سره څو ناستې درلودې او په دې برخه کې هوکړې ته رسېدلي او موږ وکولای شول چې شته خنډونه تر یو حده له منځه یوسو."

 

ښاغلي عزیز د خپلو خبرو په جریان کې زیاته کړه چې هندوستان کولای شي خپل سوداګریز توکي د کراچۍ، ګوادر او چابهار بندرونو او د افغانستان د شېرخان، حيرتان، اقينې او تورغونډۍ د بندرونو له لارې منځنۍ اسيا ته ولېږدوي. او د پاکستان او هندوستان ترمنځ په موضوعاتو کې يي خبله بی پلوي اعلان او د پاکستان، افغانستان او ازبکستان ترمنځ د سوداګرۍ او ترانزيټي سرمشريزه غونډه جوړیدونکې غوڼده کې د خپل ګډون خبر ورکړ.

ښاغلي عطايي د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ او ترانزیټ پر وړاندې د شته ستونزو یادولو ترڅنګ، وویل "د اوسني افغان حکومت د هڅو او په ځانګړې توګه د صنایعو او سوداګرۍ وزارت د هڅو په پایله کې نن ورځ موږ د افغانستان او پاکستان ترمنځ د ستونزو د راکمیدو او د افغانستان او پاکستان له لارې ازبکستان ته د لومړې سوداګریزې جوپې د لیږد شاهدان یو."

 

نوموړي افغانستان د منځنۍ او سوېلي اسيا هېوادونو ترمنځ د پله په توګه ياد کړ او ويې ويل "تر دې دمه دا موضوع یواځی یو شعار وه، خو د افغانستان او پاکستان له لارې ازبکستان ته د لومړۍ سوداګریزې جوپې لیږد، په افغانستان کې د امنیت په راتګ او په اوسني نظام کې د یوه ژمن ټیم په شتون سره دا خوشبیني شته چې افغانستان به د سیمې د سترو پروژو په تطبیق کې بریالی شي."

 

ښاغلي عطايي زیاته کړه "که غواړو چې د افغانستان له ستراتیژیک او جغرافيايي موقعیت څخه په اغېزمنه توګه ګټه پورته کړو، د معیاري سړکونو جوړول، د تیر له سیستم څخه زیاته ګټه اخیستنه او په سیمه کې د ټرانسپورټي شرکتونو د معیاري کولو په څېر یو لړ ګامونه پورته کړو."

د سوداګریزو او ټرانزیټي ستونزو حل او د افغانستان او ایران ترمنځ د ګډو همکاریو لا ډیرښت په موخه، په جوړه شوې آنلاین ناسته کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق څارنې پلاوي منشي او د غزني ولایتي اتاق رئیس ښاغلي عبدالمتین قلندري، د عامل پلاوي مالي او اداري مرستیال ښاغلي میرویس هوتک، د نیمروز ولایتي اتاق رئیس ښاغلي عبیدالله نورزي، د بامیانو ولایتي اتاق رئیس او د مرکزي اتاق د ټرانسپورټ کمېټې مرستیال ښاغلي لطف الله امیني، د کندهار، هرات او کابل ولایتونو اتاقونو مشرتابه پلاوو، د ایران کرمان ولایت د سوداګرۍ، صنعت، کانونو او کښت اتاق رئیس ښاغلي مهندس سید مهدي طبیب زاده، د کرمان والي ښاغلي ډاکټر زیني وند، د افغان – ایران ګډ اتاق رئیس ښاغلي میراجان سلیمان خیل، د کرمان څانګې د افغان – ایران ګډ اتاق رئیس ښاغلي مهندس ترابي، د مرکزي اتاق د صادراتو او پانګه اچونې پراختیا ډیپارټمنټ او د نړیوالو اړیکو ډیپارټمنټ مسؤلینو ګډون درلود.

 

د ناستې ګډونوالو د سوداګرۍ او اقتصادي همکاریو د پراختیا په ځانګړي ډول د نفتو او ګازو، کرنې، خوراکي توکو، ساختماني موادو او د اوسپنې د استخراج په برخو کې خبرې وکړې او پر ګډو همکاریو یې ټینګار وکړ.

 

په دې انلاین ناسته کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مسؤلینو د سوداګرۍ او ټرانزیټ په برخو کې د شته ستونزو په ځانګړي ډول د پیسو د لېږد، د صادراتو او وارداتو پر وړاندې د خنډونو، د دواړو هېوادونو ترمنځ د ګمرکونو او بندرونو پر وړاندې د شته ننګونو پر حل ټینګار وکړ.

 

د ناستې په پای کې د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق مسؤلینو د افغانستان او ایران ترمنځ د صادراتو او وارداتو د متوازن کولو په خاطر له ایران څخه وغوښتل چې د افغانستان د صادراتو لپاره لا زیاتې اسانتیاوې برابرې کړي او د ایران خصوصي سکتور ته یې بلنه ورکړه چې په افغانستان کې د کانونو، کرنې او انرژۍ تولید برخو کې پانګونه وکړي.

د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق د عامل پلاوي رياست سرپرست ښاغلي شفيق الله عطايي د اتاق د نړيوالو اړيکو، د صادراتو او پانګونې پراختيا او د سوداګرۍ پراختیا آمريتونو د مسوولينو په حضور کې په افغانستان کې د اروپايي ټولنې د دفتر ټيم ليډر ښاغلي «ای ازوزي» او د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې د نړيوالو مرستو او د خصوصي سکتور سره د همکاريو څانګې مدير ښاغلي «هوبرت بلوم» سره د اتاق د عامل پلاوي رياست کاري دفتر کې وکتل او د سوداګرۍ او پانګونې پراختيا او ګډو همکاريو په اړه يې خبرې وکړې.

 

ښاغلي عطايي په پېل کې ښاغلو «ای ازوزي» او «هوبرت بلوم» ته د ښه راغلاست ويلو ترڅنګ په افغانستان کې د اروپايي ټولنې د دفتر بيا فعاليت پېل هرکلی وکړ او دغه چاره يې د افغانستان د تجارت د ودې او خصوصي سکتور د ملاتړ لپاره يو اړتيا وبلله. هغه وويل: اروپايي ټولنې په تېر وخت کې هم د افغانستان سوداګرۍ ودې او له خصوصي سکتور حمايت برخو کې هم ډېر ګټور فعاليتونه درلود او اوس چې دغه دفتر بيا ځلې خپل فعاليت پيل کړی يو ښه اقدام دی.

 

د اتاق د عامل پلاوي رياست سرپرست د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې اتاق او بېلابېلو برخو کې د فعاليتونو په اړه معلومات وړاندې کړل او د افغانستان د سوداګرۍ په وړاندې شته ستونزو په ځانګړې توګه د صادراتو، ټرانزيټ برخو او په افغانستان کې د مختلفو نا تکمیل پروژو يادونه وکړه. نوموړي د سوداګريزو، ټرانزيټي ستونزو حل او د نيمه کاره پروژو په بشپړيدو کې د اروپايي ټولنې تخنیکي او مالي کمک اړتيا وبلله.

 

ښاغلو «ای ازوزي» او «هوبرت بلوم» د اروپايي ټولنې دفتر له لوري د افغانستان د سوداګرۍ پراختيا او خصوصي سکتور څخه د ملاتړ برخه کې ډاډ ورکړ زياته يې کړه: اروپايي ټولنه چمتو ده څو، له اتاق سره د هغو برنامو تطبيق کې مرسته وکړي، چې د سوداګرۍ د ودې او د افغانستان سوکالۍ کې ګټور واقع شي او خپلو مشترکو همکاريو ته به دوام ورکړي.